De Europese wet beperkt zich slechts tot de vier mineralen tin, tantalum, wolfraam en goud, die in ruwe vorm worden geïmporteerd én een bepaald jaarlijks volume hebben. Volgens cijfers van de Europese Commissie is dit minder dan 1% van het totaal aantal bedrijven dat deze vier mineralen gebruikt. Importeurs van halffabricaten en eindproducten worden niet verplicht om de herkomst van grondstoffen na te gaan, en dat terwijl al jaren geleden in internationale normen is vastgelegd dat álle bedrijven mensenrechten dienen te respecteren.
Gisela ten Kate, onderzoeker SOMO: “Uit onderzoek blijkt dat Europese bedrijven alleen nagaan waar hun grondstoffen vandaan komen als ze daartoe verplicht worden. Amerikaanse wetgeving heeft wel een verplichtend karakter voor een ruime groep bedrijven die conflictmineralen verwerken. Dit is een belangrijke drijfveer gebleken om het probleem van conflictmineralen aan te pakken. Het is een gemiste kans van de EU om bedrijven die conflictmineralen in verwerkte vorm invoeren buiten beschouwing te laten.”
De EU is een belangrijke bestemming voor mineralen, vooral verwerkt in alledaagse producten zoals laptops en mobiele telefoons, maar ook motoren en sieraden. Een groot deel van de producten die op de Europese markt komen, wordt buiten de EU geproduceerd of bevat grondstoffen die buiten Europa verwerkt zijn. Deze producten vallen buiten de nieuwe wet.
Maria van der Heide, beleidsadviseur ActionAid: “De EU heeft als één van de grootste consumentenmarkten de mogelijkheid om de handel in conflictmineralen te beteugelen. Door de regels alleen te laten gelden voor een kleine groep bedrijven loopt de EU het risico dat bedrijven om de wet heen werken. Bovendien kunnen consumenten nu nog steeds niet bij de telecomshop of autodealer terecht met vragen over de herkomst van de mineralen in hun producten en of deze wel netjes zijn gewonnen.”
Het akkoord dat er nu ligt is een compromis tussen twee uitersten. De Europese Commissie stelde twee jaar geleden een volledig vrijwillig systeem voor, een meerderheid in het Europees Parlement (EP) stemde echter voor bindende regels voor alle bedrijven die conflictmineralen gebruiken. De drie Europese instituties zullen de komende maanden verder onderhandelen over de technische details.