meer kans voor vrouwen om te overlijden dan mannen
toename van geweldsincidenten in noodsituaties
zoveel rampen vergeleken met 25 jaar geleden
Ongelooflijk maar waar: vrouwen hebben maar liefst 14 keer (!) meer kans om te overlijden bij een ramp dan mannen. Ongelijkheid tussen mannen en vrouwen en de stereotype rolverdeling in veel samenlevingen spelen hierbij een rol. Een voorbeeld: vaak zijn vrouwen niet op de hoogte van weersomstandigheden, omdat ze niet kunnen lezen. Nog een voorbeeld: veel meisjes mogen niet op zwemles, dus verdrinken er meer vrouwen en meisjes bij overstromingen.
Ook in tijden van extreme droogte worden vrouwen onevenredig hard getroffen. Zij moeten grote afstanden afleggen om water te halen. Meisjes worden van school gehaald om daarbij te helpen. Urenlang zware jerrycans sjouwen in de verzengende hitte: een enorme last en zeer slecht voor de gezondheid. Onderweg en bij afgelegen waterpunten liggen (seksueel) misbruik en ontvoering op de loer.
Op dit moment spelen mannen de hoofdrol in de noodhulpverlening tijdens en na een ramp. Daardoor is er te weinig aandacht voor de specifieke behoeften van vrouwen en meisjes, denk aan hygiëneproducten en babyvoeding. Ook is er te weinig aandacht voor hun veiligheid. Bij belangrijke beslissingen over de wederopbouw worden vrouwen niet of nauwelijks betrokken. Dit is een enorme gemiste kans.
Sabita woont in een kleine gemeenschap aan de kust van Bangladesh. Het gebied wordt door klimaatverandering steeds vaker en zwaarder getroffen door natuurgeweld, zoals overstromingen, tornado’s en perioden van extreme droogte. In 2013 nam Sabita deel aan een training van ActionAid, waar ze leerde wat ze kan doen tijdens een ramp.
Sabita vertelt: “Ik ben in gedachten altijd bezig met de verschillende scenario’s: waar vluchten we heen bij een volgende ramp en hoe beperk ik de gevolgen zoveel mogelijk voor de mensen in mijn omgeving. Als er een storm dreigt, breng ik mijn netwerk op de hoogte en vertel ik mensen wat ze kunnen doen. Ook help ik met voedsel en schoon drinkwater. Ik ben zo trots op waar ik ben gekomen en dat ik anderen kan helpen. Ik krijg veel respect van de mensen uit mijn gemeenschap. Ik zorg voor verandering!”
Uit onderzoek – en door onze veertig jaar ervaring met noodhulp – weten we dat in noodsituaties vrouwelijk leiderschap cruciaal is. Vrouwelijke leiders zorgen ervoor dat meer mensen in de gemeenschap worden beschermd en dat de positie van vrouwen ook op de lange termijn verbetert. Noodhulp blijkt effectiever wanneer vrouwen de leiding hebben. Bovendien kan de gemeenschap zich beter wapenen tegen toekomstige rampen. Vrouwen weten immers heel praktisch wat de gemeenschap nodig heeft. En doordat ze traditiegetrouw in en rondom het huis werken en veel over de gemeenschap weten, staan ze aan de frontlinie bij het evacueren van kinderen, ouderen en zieken.
ActionAid werkt aan de onderliggende oorzaken van armoede en ongelijkheid. Maar soms is de nood zo hoog en is onze hulp een kwestie van leven of dood. Dan komen we in actie. Hierbij is het extra belangrijk dat iedereen in de samenleving wordt betrokken. Het aantal rampen is de afgelopen 25 jaar verdubbeld. Bijna alle dodelijke slachtoffers – 93 procent – vielen in ontwikkelingslanden. De meesten van hen waren vrouw. Van alle doden tijdens en na de tsunami op Tweede Kerstdag 2004, bijvoorbeeld, was 80 procent vrouw. Als de ergste nood voorbij is, richten we ons op oorzaken en structurele oplossingen om mensen weerbaarder te maken tegen rampen.