Upholding Human Rights

Ministerie van Buitenlandse Zaken

Steenkool is niet alleen de meeste vervuilende fossiele brandstof, het brengt ook nog eens grote milieuproblemen en vergaande sociale gevolgen met zich mee in de landen waar de erts wordt gewonnen. © ActionAid

Economische groei en de strijd om grondstoffen zetten kwetsbare gemeenschappen over de hele wereld onder druk. Boeren en boerinnen, die afhankelijk zijn van natuurlijke hulpbronnen, worden van hun land verdreven. Zo kunnen grote bedrijven bijvoorbeeld mijnen bouwen, of de landbouwgrond gebruiken voor exportgewassen. Deze grootschalige ontwikkelingsprojecten zijn enorm schadelijk voor mens en milieu. Daarbij worden vrouwen vaak veel zwaarder getroffen dan mannen. Samen met partners onderzoekt ActionAid daarom hoe we mensenrechten kunnen gebruiken om vrouwen in deze gemeenschappen te ondersteunen.

Focus op vrouwen

Meestal zijn het de vrouwen die voor hun families zorgen en eten bereiden. Als ze moeten uitwijken naar minder vruchtbaar land, krijgen ze meer moeite om genoeg voedsel te produceren en moeten ze verder lopen voor water en brandstof. Deze lange afstanden zorgen ook voor onveilige situaties. Verder worden vrouwen niet betrokken bij onderhandelingen over compensatievergoedingen – als daar al sprake van is. Daarbij beheren mannen vaak grond en de organisaties die beslissen over landbezit. Dit maakt het voor vrouwen nog moeilijker om op te komen voor hun rechten en hun belangen kenbaar te maken.

“Het belang van winst wordt boven mensen gesteld”

“Toen het mijnbouwbedrijf kwam, hoopten veel van ons op werkgelegenheid en betere levensomstandigheden, vertelt Lindiwe Matshiane (niet op de foto) die naast de kolenmijn Shanduka in Zuid-Afrika woont. “Maar het is heel anders gelopen. De mijnen zorgen voor vervuiling van water en lucht. Ons land is onvruchtbaar geworden en door de explosies is er schade aan onze huizen ontstaan. Door het stof en de luchtvervuiling hebben veel mensen ziektes als tuberculose, astma en bronchitis gekregen. Vrouwen verzorgen deze zieken en zijn daarnaast meer tijd kwijt aan het vinden van schoon drinkwater, en het vinden van een alternatief inkomen, bij gebrek aan een vruchtbare akker. We zijn het helemaal zat dat het belang van winst boven mensen wordt gesteld.”

ActionAid geeft vrouwen als Lindiwe voorlichting over hun rechten. Door hen te verenigen in groepen, staan ze sterker in het opeisen van deze rechten.

De kracht van de mensenrechtenbenadering

In het project Upholding human rights: Bridging the gender-environments divide (2014-2017) onderzoeken ActionAid, Both Ends en hun partners hoe vrouwen – wiens rechten worden bedreigd of geschonden – kunnen worden ondersteund. Zo komen we erachter hoe we overheden kunnen aansporen om deze rechten na te leven en hoe burgers hun rechten kunnen claimen.

Maria woont naast een mijn

Maria uit Zuid-Afrika strijdt voor schoon drinkwater in haar dorp nadat het water is vervuild door de komst van de mijn. Bekijk hier haar verhaal.

Dit doet ActionAid

We verzamelen specifieke casussen waarmee we kunnen aantonen hoe grootschalige ontwikkelingsprojecten de rechten van vrouwen ondermijnen.
We informeren de gemeenschappen over hun rechten. Ook geven we ze de tools om de projecten tegen te gaan en hun rechten op te eisen. Tegelijkertijd steunen we vrouwelijke leiders zodat ze deel kunnen nemen aan lokale en nationale politieke besluitvorming.
Omdat degenen die zich uitspreken en rechtvaardigheid eisen een reëel risico lopen op geweld en onderdrukking, richten we ons ook op verbetering van de beschermingsmechanismen voor vrouwelijke mensenrechtenactivisten.

India, Zuid-Afrika en Kenia

Het project wordt uitgevoerd in India, Zuid-Afrika en Kenia: opkomende economieën die rijk zijn aan grondstoffen zoals mineralen, olie en gas. Hoewel deze landen goede wetgeving hebben op het gebied van milieu- en mensenrechten, worden de wetten onvoldoende of helemaal niet gehandhaafd. Ook zijn lokale gemeenschappen zich vaak niet bewust van hun rechten.

In Zuid-Afrika richt het project zich op Mpumalanga, het centrum van kolen-, goud- en platinamijnen in het land. De regio heeft een lange geschiedenis van kolenmijnen en is berucht om de enorme schadelijke effecten op de volksgezondheid en toegang tot land en water. In Kenia pakt het project de gevolgen van oliewinning en zoutmijnen aan in de Kitui, Baringo, Taita Taveta en Kifili Counties. In India richt het project zich op ijzererts, kool, uranium en diamantwinning, evenals bosbouwprojecten en de impact hiervan op inheemse Adivasi-gemeenschappen in vijf Indiase deelstaten.