Nederlandse belastingroute kost Malawi tientallen miljoenen
De Nederlandse belastingroute kostte Malawi tientallen miljoenen aan belastinginkomsten door het toedoen van slechts één bedrijf, het Australisch mijnbouwbedrijf Paladin.
Op de foto zie je Fagness uit Malawi, een van de armste landen ter wereld. Zij is 33 jaar oud en heeft 7 kinderen. Ze werkt als boerin in de Kayelekera regio naast de uraniummijn van een groot Australisch mijnbouwbedrijf, Paladin. Zoals zovelen in Malawi leeft zij in armoede en heeft haar familie geen toegang tot goede gezondheidszorg of goed onderwijs. Deze publieke diensten zouden wel bekostigd kunnen worden als multinationals hun eerlijk aandeel belasting in Malawi zouden betalen.
Paladin en de Nederlandse belastingroute
Malawi liep door aggressieve tax planning van Australisch mijnbouwbedrijf Paladin in zes jaar tijd zeker 43 miljoen US dollar (USD) aan belastinginkomsten mis, via een Nederlandse belastingconstructie (27,5 miljoen USD) en belastingvoordelen (15,6 miljoen USD). Dit blijkt uit nieuw onderzoek van ActionAid in Nederland, Australië en Malawi. Het nieuwe belastingverdrag tussen Malawi en Nederland kan dit soort misbruik door internationale bedrijven nog altijd niet uitsluiten.
Hoe zit dat precies met die belastingontwijking door Paladin in Malawi en de rol van Nederland?
De Australische uraniumdelver Paladin exploiteert mijnen in Malawi, Niger en Namibië. Eerst sloot het Australische bedrijf in 2007 een overeenkomst met de overheid van Malawi over langlopende belastingkortingen en lagere afdracht van royalties.
Daarnaast maakte Paladin in Malawi enorme schulden bij het Australische moederbedrijf en kocht het er dure diensten in. De rentes op leningen en dure fees werden betaald via een brievenbusmaatschappij in Nederland. Zo hoefde het minder bronbelasting op rentebetalingen over leningen en op aanzienlijke management fees te betalen. Deze Nederlandse BV heeft geen werknemers en staat geregistreerd op het adres van het bekende trustkantoor TMF Group in Amsterdam.
De berekening van ActionAid is voorzichtig: gegevens over import-BTW zijn niet openbaar en bleven daarom buiten beschouwing. Op papier maakte Paladin tot en met juni 2014 geen winst.
Malawi – een van de armste landen ter wereld – heeft het geld hard nodig
Malawi is een van de armste landen ter wereld, er leven een miljoen mensen met HIV. Het land heeft weinig belastinginkomsten en kent een zeer lage belastingdruk van 18,8 procent ten opzichte van het Bruto Nationaal Product (in Nederland is dat 38,6 procent).
De gemiste royalties en belastinginkomsten van Paladin heeft het land hard nodig voor beter onderwijs en goede zorg voor de bevolking. Voor Malawi betekent 43 miljoen dollar: 431.000 HIV-behandelingen per jaar. Het had ook gedurende een jaar 39.000 onderwijzers, 17.000 verpleegkundigen of 8.500 dokters kunnen betalen.
Verdrag Nederland – Malawi schiet nog steeds te kort
Begin 2014 verbrak Malawi als eerste Afrikaanse land het belastingverdrag met Nederland. In april dit jaar sloot Nederland een nieuw verdrag Malawi dat nog geratificeerd dient te worden door het Nederlandse parlement. Hoewel er in het nieuwe verdrag anti-misbruikbepalingen zijn opgenomen schiet het nog steeds tekort. De door Nederland getroffen maatregelen zijn halfslachtig, het blijft mogelijk voor multinationals om belasting te ontwijken via Nederland. Het grootste belastinglek dat in rapport naar voren komt blijft in het nieuwe verdrag gewoon bestaan. Hierdoor loopt Malawi broodnodige belastinginkomsten mis die het land nodig heeft om te kunnen investeren in gezondheidzorg en onderwijs.
Wat moet er gebeuren?
Gijs Verbraak, beleidsadviseur voor de campagne Taxpower! van ActionAid licht dit toe:
“Ontwikkelende landen verliezen belastinginkomsten die ze hard nodig hebben voor investeringen in onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur. En Nederland is een spil in de wereldwijde keten van deze belastingontwijking. De tijd is rijp voor fundamentele hervormingen. De nieuwe anti-misbruikbepalingen van Nederland zijn een begin, dit onderzoek laat echter zien dat álle verdragen met ontwikkelingslanden nog grondiger moeten worden geanalyseerd en waar nodig herzien.”