Miljarden belastingvoordeel voor oliegiganten

De kleuters van de Abuator Primary School in Nigeria hebben les onder een mangoboom. Ze zitten op vieze, gebruikte cementzakken. Soldaatmieren vallen regelmatig uit de boom, kruipen in de kleren van de kinderen en bijten. Niet echt de ideale leeromgeving.

Door heel Nigeria heen, zelfs in het olierijke zuidoosten, moeten leraren onder erbarmelijke omstandigheden lesgeven.

Onderwijs, infrastructuur en zorg staan in Nigeria op een bijzonder laag peil, vanwege een gebrek aan overheidsinkomsten. Van elke honderd Nigeriaanse kinderen halen er vijftien hun vijfde verjaardag niet. Ruim 10 miljoen kinderen kunnen niet naar school. Van de 182 miljoen inwoners moeten 110 miljoen mensen zien te overleven van minder dan een dollar per dag.

Maar dit kan anders. Overheidsinkomsten zouden veel hoger kunnen zijn als de Nigeriaanse regering stopt met het onnodig weggeven van excessieve belastingvoordelen aan buitenlandse bedrijven.

Miljarden belastingvoordeel voor Shell, Total en Eni ten koste van de Nigeriaanse bevolking

ActionAid en SOMO deden onderzoek naar de belastingvrijstellingen die oliegiganten Shell, Total en Eni ontvingen voor het grootste gaswinningsproject van het land. Geen gemakkelijke opgave want bedrijven die zogeheten tax holidays genieten zijn daar niet echt open over. Door onder meer financiële jaarverslagen te onderzoeken, viel na te rekenen hoeveel belastingvoordeel de drie bedrijven hebben opgestreken. En het bedrag bleek astronomisch: minstens 3,3 miljard USD; twee keer zoveel als het jaarlijkse gezondheidszorgbudget in Nigeria en hoger dan het nationale onderwijsbudget.

De oliegiganten genoten in Nigeria vanaf 1999 een uitzonderlijk lange belastingvrijstelling en royale aftrekmogelijkheden, terwijl ze al vanaf 2005 winstgevend opereerden. Shell ontving met bijna 1,7 miljard de grootste hap aan vrijstellingen. Gijs Verbraak beleidsadviseur Tax Justice van ActionAid Nederland, licht toe:.

“Zulke tax breaks zijn enorme weggevers aan de oliebedrijven, bovenop hun reguliere winsten. Ondertussen hebben de Nigerianen te weinig belastinginkomsten om goed onderwijs en goede zorg te ontwikkelen.”

Fair share en transparantie

Uit eerder ActionAid-onderzoek bleek dat ontwikkelingslanden jaarlijks tenminste 138 miljard USD aan belastinginkomsten mislopen door belastingvoordelen voor multinationals. ActionAid vindt dat bedrijven verplicht moeten worden om hun fair share bij te dragen aan de publieke voorzieningen in ieder land waar ze opereren en dat zij voortaan open moeten rapporteren over zaken als winsten, belastingen en belastingvrijstellingen.

Zorgelijk is dat er een nieuwe wet in de maak is in Nigeria die meer buitenlandse bedrijven zo’n extra lange tax break van tien jaar gunt. ActionAid roept het Nigeriaanse parlement op om dit wetsvoorstel terug te draaien, zodat bedrijven daadwerkelijk gaan bijdragen aan de ontwikkeling van het land. ActionAid in Nederland wil dat de Nederlandse overheid Shell aanspreekt op het accepteren van excessieve tax holidays in ontwikkelingslanden.

• Lees het rapport ‘Leaking Revenue’ dat uitlegt hoe de drie Europese oliegiganten miljarden aan belastingvoordeel in Nigeria konden opstrijken
• Bekijk het uitgebreide SOMO-rapport met het hele onderzoek
• Lees meer over de Tax Justice campagne