Wat een opluchting. Vandaag deed het Internationaal Gerechtshof (ICJ) een hele duidelijke en krachtige uitspraak over de verplichtingen die landen hebben om klimaatverandering tegen te gaan en daarmee mensenrechten te beschermen. Deze zaak, voor het eerst voorgesteld door studenten uit de Pacific eilanden, werd unaniem gesteund door de lidstaten van de Verenigde Naties toen Vanuatu het inbracht.
Eilandstaten zoals Vanuatu staan aan de frontlinie van de klimaatcrisis. Zij zien hun landen letterlijk wegstromen door de gevolgen van klimaatverandering. Dit heeft een extra grote impact op vrouwen, vanwege bestaande genderrollen. Flora Vano, hoofd van ActionAid Vanuatu, was dan ook aanwezig vorig jaar in Den Haag om getuigenis te geven van de verwoestende impact die zij en haar landgenoten allang meemaken.
“Ik hoop dat wat we hier gehoord hebben vandaag leidt tot een grote verandering voor de mensheid,” concludeerde ze emotioneel na de twee weken van getuigenissen die in Den Haag gehoord werden. De uitspraak vandaag laat zien dat het Hof heeft geluisterd. Het deed sterke uitspraken over de verplichtingen van landen en wat de gevolgen zijn als ze zich daar niet aan houden, zoals nu het geval is.
Belangrijke elementen die voorbij kwamen zijn de historische verantwoordelijkheid van landen, ook om bedrijven te reguleren, en het specifiek benoemen van fossiele brandstoffen en fossiele subsidies. Ook deed het Hof sterke uitspraken over het recht op herstelbetalingen voor klimaatschade, wat meer was dan we konden hopen.
“Het historische besluit van de ICJ geeft ons hoop dat gemeenschappen, vooral ook vrouwen en meisjes op de frontlinie van de klimaatcrisis, eindelijk rechtvaardigheid en verantwoording kunnen afdwingen,” reageert Flora op de uitspraak. “De machtige vervuilers lijken er niks om te geven dat hun handelingen landen zoals het mijne verwoesten. Deze uitspraak geeft ons een krachtige manier om te eisen dat degenen die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis aansprakelijk worden gesteld. Het weer op aarde wordt steeds extremer. Hopelijk maakt deze uitspraak de weg vrij voor de bescherming en herstelbetalingen die we zo hard nodig hebben om ons leven weer op te bouwen en een rechtvaardige toekomst veilig te stellen.”
De uitspraak is een historische mijlpaal. Nu is het aan landen om hier gehoor aan te geven. Ook zorgt de uitspraak er voor dat klimaatzaken overal ter wereld extra kracht krijgen. Vooral het expliciet benoemen van fossiele brandstoffen en herstelbetalingen is een belangrijke overwinning, alsook de aansprakelijkheid van vervuilende landen. Het recht staat duidelijk aan de kant van de mensen, en de planeet.
Ook Nederland moet aan de slag met deze uitspraak. Onze beleidsadviseur klimaatrechtvaardigheid Agnes Schim van der Loeff legt uit: “Nederland erkende zelf in het Hof dat staten verplicht zijn om klimaatverandering tegen te gaan. Nu de uitspraak dit zo duidelijk bevestigt, moet Nederland echt werk maken van een snelle, rechtvaardige energietransitie en kwetsbare landen steunen. Te beginnen met het terugdraaien van de bezuinigingen op internationale klimaatfinanciering en het uitfaseren van fossiele subsidies.”