Vandaag reist onze beleidsadviseur klimaatrechtvaardigheid Agnes Schim van der Loeff naar Belém, in Brazilië, waar tussen 10 en 21 november de dertigste VN-Klimaattop (COP30) plaatsvindt. Voor de derde keer gaat zij zich daar hardmaken voor rechtvaardige klimaatactie. Hierover sprak ze eerder met en bij Pakhuis de Zwijger; haar panelgesprek met het hoofd van de Nederlandse COP delegatie kun je hier terugkijken.
Het is hoog tijd dat landen hun klimaatbeloftes gaan waarmaken én ambitieuzer worden. Het klimaatdoel van max. 1,5 graden Celsius opwarming raakt steeds verder uit zicht. Dit moet anders! Daarom strijdt ActionAid bij COP30 voor eerlijk klimaatbeleid. Dat betekent dat klimaatplannen niet ten koste gaan van mens en milieu, maar juist bijdragen aan een rechtvaardige toekomst voor iedereen, hier en wereldwijd.
Bij de vorige Klimaattop stond klimaatfinanciering centraal: wie betaalt voor de klimaatcrisis, en hoe zorgen we dat landen die het hardst getroffen worden genoeg steun krijgen? Rijke vervuilende landen weigerden echter om hun klimaatschuld te betalen, waardoor er nog steeds veel te weinig geld is om klimaatplannen uit te voeren. Lees hierover meer in onze terugblik op de moeizame Klimaattop in Bakoe.
Vorig jaar liet opnieuw zien hoe groot de kloof is tussen woorden en daden. Terwijl rijke landen hun verantwoordelijkheid blijven doorschuiven, worden landen en daarbij vooral ook vrouwen in het mondiale Zuiden steeds harder geraakt. De klimaatcrisis wacht niet op het geweten van wereldleiders en blijft alleen maar meer slachtoffers maken.
In Bangladesh kampen ze met verwoestende overstromingen die steeds vaker voorkomen, terwijl vrouwen in Somaliland door extreme droogte geen enkel eten meer kunnen verbouwen en hun vee zien sterven door gebrek aan water. Deze mensen, voornamelijk vrouwen, betalen momenteel de prijs voor een crisis die ze niet zelf veroorzaakt hebben. Voor deze landen is steun onmisbaar.
In Nederland zijn we bezig met onze energietransitie, om van fossiele brandstoffen af te komen. Een belangrijk onderdeel van het tegengaan van klimaatverandering, maar eentje die ook nieuwe ongelijkheid met zich meebrengt. Waar komen namelijk de benodigde grondstoffen vandaan?
De vraag naar grondstoffen zoals koper, lithium en nikkel – essentieel o.a. voor zonnepanelen en de batterijen van elektrische fietsen – groeit wereldwijd snel. Dit geeft veel druk op gemeenschappen in landen waar deze grondstoffen worden gewonnen. Mijnbouw gaat daar vaak gepaard met mensenrechtenschendingen, milieuschade, geweld tegen vrouwen en landroof, zonder dat lokale gemeenschappen enige inspraak hebben. Bovendien komen deze grondstoffen vaak uit landen die nu al hard worden geraakt door de klimaatcrisis. Deze gemeenschappen, en vooral de vrouwen, worden zo van alle kanten geraakt. Terwijl multinationals profiteren van de export van grondstoffen, blijven vrouwen achter zonder schoon water, vruchtbare grond en ook maar enige compensatie voor alles wat ze verliezen.
Een duurzame toekomst kan niet gebouwd worden op uitbuiting, uitsluiting en ongelijkheid. Daarom roepen wij samen met ruim 200 maatschappelijke organisaties wereldwijd regeringen op om in Belém duidelijke stappen te zetten voor eerlijke mijnbouw en een echt rechtvaardige en inclusieve energietransitie. Als ActionAid Nederland hebben wij in een aparte brief ook minister Hermans hiertoe opgeroepen en op haar verantwoordelijkheid gewezen.
Nederland zegt tijdens COP30 in te willen zetten op mitigatie – het terugdringen van broeikasgasuitstoot. Maar als Nederland écht de wereldwijde klimaatdoelen wil behalen, moet ze zich inzetten voor een rechtvaardige en inclusieve energietransitie. Niet alleen hier maar wereldwijd. Dat betekent eerlijke mijnbouw, maar vooral ook solidariteit.
Nederland is rijk geworden met fossiele brandstoffen en investeert al jaren in een energietransitie. Wij vragen nu landen in het mondiale Zuiden om hetzelfde te doen. Maar in Afrika, het meest kwetsbare continent voor klimaatverandering, hebben meer dan 600 miljoen mensen überhaupt nog geen toegang tot energie, terwijl ze na een geschiedenis van kolonialisme en uitbuiting nu ook al de hoogste prijs betalen voor de klimaatcrisis die zij niet veroorzaakt hebben. Rijke vervuilende landen hebben een verantwoordelijkheid om landen in het mondiale Zuiden te ondersteunen. Het internationaal gerechtshof oordeelde deze zomer in een historische uitspraak zelfs dat dit een plicht is.
Alle landen moeten in staat worden gesteld om ambitieuze én eerlijke klimaatplannen te maken. Alleen dan kunnen we de gezamenlijke klimaatdoelen van het Parijsakkoord halen.
Wij roepen de Nederlandse delegatie op om bij COP30 niet alleen in te zetten op mitigatie, maar zich ook sterk te maken voor rechtvaardigheid. Want alleen met eerlijke klimaatplannen kunnen landen de gezamenlijke doelen halen om opwarming te beperken. Als Nederland en de EU willen laten zien dat ze staan voor écht rechtvaardig klimaatbeleid, moeten zij in Belém duidelijke stappen zetten:
Dit is de enige manier om het Nederlandse internationale klimaatbeleid geloofwaardig te maken. De wereld staat op een kruispunt. De energietransitie kan leiden tot meer ongelijkheid en conflict, of juist tot samenwerking en gedeelde welvaart. COP30 is hét moment om de koers te verleggen: meer solidariteit en meer rechtvaardigheid voor meer ambitie.
ActionAid is bij de Klimaattop aanwezig om klimaatrechtvaardigheid centraal te zetten. We volgen onderhandelingen, voeren actie in samenwerking met partners en brengen de stemmen van vrouwen, jongeren en gemeenschappen uit het mondiale Zuiden naar voren. We zullen onderhandelingsteksten controleren of die mensen centraal zetten, druk uitoefenen op de Nederlandse delegatie voor meer ambitie en meer rechtvaardigheid, en ons inzetten voor afspraken over grondstoffen, mensenrechten en internationale rechtvaardigheid.
Voor ActionAid is het duidelijk: klimaatactie zonder rechtvaardigheid is geen echte oplossing. De landen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis worden het hardst getroffen door extreme droogte, overstromingen én schadelijke mijnbouw. Daarom pleiten wij voor klimaatrechtvaardigheid: een aanpak waarin mensenrechten, gendergelijkheid en de stem van inheemse gemeenschappen centraal staan. Want de toekomst is pas groen als ze ook rechtvaardig is.
Wil jij onze missie kracht bijzetten? Teken hier onze petitie voor eerlijk klimaatbeleid.