Hoe de coronacrisis de voedselzekerheid en rechten van boerinnen raakt en de oplossingen hiervoor
ActionAid heeft een nieuw rapport uitgebracht met een analyse van de impact van de COVID-19 pandemie op kleinschalige voedselproducenten, voornamelijk boerinnen, en ondermijning van het recht op voedsel in het Globale Zuiden. Ook bevat het beleidsaanbevelingen om deze problemen aan te pakken.
Nadruk op sociaaleconomische gevolgen van de coronacrisis
Het recht op voldoende gezond voedsel voor iedereen staat centraal. Dit verklaart dat de nadruk niet zo zeer ligt op de directe impact van COVID-19 als een virus maar vooral de impact van overheidsmaatregelen om het virus in te dammen en van de sociaaleconomische effecten van de coronacrisis op voedselsystemen en de voedselzekerheid.
Klimaatcrisis verergert de problemen
De analyse en aanbevelingen zijn rechtstreeks gebaseerd op het werk van ActionAid, lokale partners en kleinschalige voedselproducenten in een aantal landen in het Globale Zuiden. De coronacrisis slaat toe boven op de klimaatcrisis die gekenmerkt wordt door droogte, overstromingen, zeespiegelstijging, orkanen en in veel landen bijvoorbeeld ook door de rampzalige effecten van sprinkhanen- en rupsenplagen. Door de combinatie van deze factoren wordt de ondermijning van het recht op voedsel versterkt.
Toegang tot voedzaam voedsel onder druk
De COVID-19 pandemie en de maatregelen om de verspreiding van het virus te beperken, hebben nu al gevolgen voor de toegang tot voedzaam voedsel en de bestaansbronnen van boerinnen, landarbeiders, arbeidsmigranten en mensen die werkzaam zijn in de informele sector. Veel werknemers verliezen hun inkomen en in Kenya en Brazilië bijvoorbeeld kunnen voedselproducenten door de lockdowns niet naar de lokale markten. Boerinnen zijn afhankelijk van deze markten om hun producten te verkopen en om zelf inkopen te doen.
Versterken van lokale voedselsystemen en agro-ecologie nodig
De coronacrisis legt nog meer dan ooit tevoren de kwetsbaarheden en negatieve kanten bloot van de grootschalige industriële landbouw en het overmatig afhankelijk zijn van internationale handelsketens nu die volop zijn ingestort. Dit benadrukt het belang en de noodzaak voor het versterken van lokale voedselsystemen gebaseerd op kleinschalige agro-ecologische landbouw.
Uit de analyse van ActionAid blijkt dat proactief en snel actie moet worden ondernomen om kleinschalige boeren te faciliteren te blijven produceren en om op een veilige manier lokale markten te kunnen betreden. In sommige landen rotten nu gewassen weg zonder dat ze de markt bereiken. Mocht men producten via informele weg nog wel lokaal kunnen verkopen dan zijn ze meestal gedwongen de prijzen te verlagen, wat hun inkomen en bestaansbronnen aantast. Dit betekent dat COVID-19 naast een gezondheidscrisis vooral ook tot een sociaaleconomische crisis leidt en tot een voedselcrisis waarbij honger en ondervoeding toenemen. De oplossing ligt in het versterken van lokale voedselsystemen.
Vrouwen extra hard geraakt
Op veel plekken bevinden vrouwen en meisjes zich in een onderschikte positie vanwege genderdiscriminatie. Hierdoor worden meisjes en vrouwen door de coronacrisis extra hard getroffen. Ze worden al benadeeld omdat ze geacht worden het merendeel van het onbetaalde huishoudelijk werk en zorgtaken op zich te nemen. Ze worden ook geacht voedsel te produceren en maaltijden te bereiden, maar hun kleinschalige voedsellandbouw wordt het eerst getroffen door landroof en hun landbouwactiviteiten en zorgtaken het hardst geraakt door klimaatcrisis. Mede door de lockdowns worden meer vrouwen het slachtoffer van huishoudelijk geweld.
De oplossingen
Het beschermen van vrouwen en versterken van hun rechten is daarom een van de meest effectieve strategieën in de strijd tegen honger. Het versterkt hun veerkracht ten overstaande van corona- en klimaatcrises.
Samengevat, moeten overheden inzetten op:
- het ondersteunen van vrouwelijke voedselproducenten
- het versterken van hun landrechten en van lokale voedselsystemen
- het aanpakken van geweld tegen vrouwen
- het verminderen van de onbetaalde huishoudelijke en zorgtaken