Voortgang Steenkolenconvenant beperkt
Het regeerakkoord stelt dat de laatste vijf operationele kolencentrales in Nederland voor 2030 gesloten moeten zijn. De energiebedrijven die de steenkolen inkopen, uit landen als Colombia en Zuid-Afrika, hebben de komende jaren dus nog een verantwoordelijkheid om de milieu en sociale risico’s in de keten aan te pakken.
De kolenmijnbouw in Zuid-Afrika heeft ertoe geleid dat vele gemeenschappen hun grond af moeten staan om ruimte te maken voor kolenmijnen. Vaak krijgen deze gemeenschappen geen of ontoereikende compensatie. De gemeenschappen die naast de kolenmijnen wonen, worden geraakt door de vervuiling van lucht, water en land, met als gevolg veel huid- en luchtweginfecties.
Om deze milieu en sociale omstandigheden in de steenkolenketen te verbeteren, is er in 2014 een overeenkomst gesloten tussen de Nederlandse energiebedrijven en de overheid: het steenkolenconvenant. In de recent verschenen derde voortgangsrapportage doen de convenantspartijen verslag van hun inspanningen. ActionAid bekeek de rapportage en concludeerde dat er voor de getroffen gemeenschappen weinig is verbeterd.
De overheid en energiebedrijven hebben behoorlijk wat activiteiten ondernomen om in gesprek te gaan met stakeholders, en om aandacht te vragen voor de problematiek. Maar het blijft onduidelijk in hoeverre deze inspanningen ook daadwerkelijk hebben bijgedragen aan de doelstelling van het convenant, namelijk het verbeteren van de sociale en milieuomstandigheden in de steenkoolmijnen. In de rapportage wordt er immers enkel gerapporteerd over individuele activiteiten, niet over impact.
Daarnaast valt ook te herleiden uit de recente rapportage dat de verantwoording niet terug slaat op de actieplannen voor 2017. De energiebedrijven leunen voor de uitvoering van hun ketenverantwoordelijkheden hevig op Bettercoal. Dit initiatief is tot stand gekomen met hulp van de energiebedrijven, en onderzoekt welke misstanden er in de keten plaatsvinden. Hoewel Bettercoal geen partij is in het convenant, zijn hun doelen wel toegevoegd aan de actieplannen. Dat Bettercoal de doelstellingen op het aantal “assessments” niet heeft nageleefd komt in de rapportage niet terug. Ook de vertraging die Bettercoal heeft opgelopen om meer transparantie te geven over de achterhaalde risico’s bij bepaalde mijnbouwbedrijven, wordt niet vermeld in de rapportage.
De beperkte voortgang op het aantal uitgevoerde onderzoeken van mijnbouwbedrijven en de transparantie over de gevonden risico’s, werden door ActionAid en andere maatschappelijke organisaties herhaaldelijk aangekaart de afgelopen jaren.
Het convenant bestaat inmiddels drie jaar, maar uit de rapportage blijkt onvoldoende of de ondernomen activiteiten ook een impact hebben gehad. Zijn de omstandigheden rondom de mijnen verbeterd? Wordt er beter naar omliggende gemeenschappen geluisterd tijdens onderhandelingen? Is de vervuiling van lucht, land en water verminderd?
Dat zijn de punten die terug moeten komen in een rapportage. Tijd voor een evaluatie van het convenant?