Doneer
Home - Landen - Zuid-Afrika

"De stemmen van vrouwen in de mijnbouwindustrie worden niet gehoord. Dat moet veranderen."

- Fatima Shabodien, directeur ActionAid Zuid-Afrika
Vrouw in een mijnbouwgemeenschap in Zuid-Afrika. © ActionAid

Zuid-Afrika

Zuid-Afrika is de thuisbasis van ActionAid. Sinds 2003 is ons internationale hoofdkantoor gevestigd in Johannesburg. Zuid-Afrika wordt gezien als één van de meest ontwikkelde landen in Afrika, met goed onderwijs en een ontwikkelde economie. Maar het apartheidsregime en de afschaffing daarvan speelt nog steeds een grote rol. Op nationaal, regionaal en lokaal niveau zijn er grote culturele en sociaal-economische verschillen. Dit is vooral voelbaar in de land- en mijnbouw.

  • 25%

    van de Zuid-Afrikaanse bevolking leeft in extreme armoede.

  • 2 op de 3

    van de zwarte kinderen wonen in huishoudens met een laag inkomen. Bij witte kinderen is dat maar 1 op de 33.

  • 73%

    van het land is in bezit van witte inwoners.

Landrechten voor vrouwen

In 1913 werd in Zuid-Afrika de Land Act van kracht, waarbij land werd afgenomen van de zwarte bevolking en toegewezen aan witte mensen. Nog steeds is 73% van de grond in bezit van witte inwoners. De landbouwsector kent vergaande ontwikkelingen in Zuid-Afrika maar kleine boerenbedrijfjes, grotendeels gerund door vrouwen, profiteren daar niet van. Zij hebben te maken met een oneerlijke verdeling van land, productiemiddelen en kredieten. Ook lijden zij het meest onder klimaatverandering, die zorgt voor extreme droogte van hun ooit zo vruchtbare land.

Eerlijke mijnbouw

Zuid-Afrika is rijk geworden door de vele grondstoffen in haar bodem. Met name platina en steenkool zijn belangrijke bronnen van inkomsten. Helaas komen de opbrengsten veelal ten goede aan grote mijnbouwgiganten, terwijl hele gemeenschappen van hun land worden gejaagd en uitgebuit in de mijnen. Ze blijven achter met vervuilde grond en verzuurd water, waardoor ze grote gezondheidsrisico’s lopen. Met name vrouwen zijn hiervan de stille slachtoffers. Op het vervuilde land kunnen zij geen voedsel meer verbouwen. Ze moeten verder lopen voor het halen van schoon drinkwater en dragen de zorg voor hun zieke mannen en zonen. Sommige vrouwen werken noodgedwongen als prostituee om het gezin te kunnen onderhouden, met een hoog risico op HIV/AIDS.

Elizabeth Mthethwa (64) woont in Ermelo, Zuid-Afrika, genoemd naar de gelijknamige plaats in Nederland. Hier staat ook de Imbabala kolenmijn, die inmiddels is gesloten maar de omwonenden in schrijnende omstandigheden achterliet. Wat ooit vruchtbare landbouwgrond was, is verworden tot een zwart, licht ontvlambaar maanlandschap. De geplunderde bodem is instabiel geworden, met gevaar op instorting. Dat laatste werd Elizabeth’s zoon fataal.

“Dlozi was op zoek naar achtergebleven steenkool om op te kunnen koken,” vertelt Elizabeth in tranen. “Toen de mijn instortte, werd hij bedolven. Mijn andere zoon heeft het werk voortgezet, want we zijn nog steeds de begrafenis en het graf van zijn broer aan het afbetalen. Ik leef in constante angst dat hem hetzelfde zal overkomen.”

Vrouwen verzamelen steenkool uit de verlaten Mbabane mijn in Zuid-Afrika. Foto: Oupa Nkosi - ActionAid

Dit doet ActionAid

Enthousiast over ons werk?

Doneer

Een greep uit de resultaten in Zuid-Afrika

  • Recht op land

    In Zuid-Afrika heeft ActionAid 2.000 kleine boeren en boerinnen en 5.000 mensen zonder land gesteund bij het opkomen voor hun recht op land, voedselzekerheid en onafhankelijkheid.

  • Betere wetgeving voor mijnbouw

    Zuid-Afrika is één van de veertien landen waarmee ActionAid werkte aan modelwetgeving voor de mijnbouw. Dit unieke wetsvoorstel is in samenwerking met lokale gemeenschappen en werkgroepen van de Afrikaanse Unie ontwikkeld, en zal als deze wordt geïmplementeerd, veel sterker zijn dan het vrijblijvende systeem van maatschappelijk verantwoord ondernemen. Een geweldige stap voor milieu en mensenrechten in Zuid-Afrika.

  • Voorlichting en training

    Als onderdeel van het Women and Land Rights (WOLAR)-programma kregen 1.350 voorlichting en voerden 350 vrouwen campagne voor hun recht op land. 20 mediators zijn getraind om vrouwen bij te staan met juridisch advies, en 6 vrouwenorganisaties volgden een training in duurzame landbouwtechnieken.

  • Rapportage van misstanden in de mijnen

    In de afgelopen jaren heeft ActionAid, samen met lokale partners, meer dan 700 bewoners van mijnbouwgebieden opgeleid tot community monitors die misstanden in de mijnbouw documenteren en rapporteren.

  • Aan tafel bij de VN

    5000 vrouwen uit 20 landen, waaronder uit Zuid-Afrika, voerden campagne voor landrechten als onderdeel van de het Women2Kilimanjaro-initiatief. Bij nationale overheden, de Afrikaanse Unie en de Verenigde Naties maakten zij duidelijk waarom landrechten zo belangrijk zijn. De eerste landen hebben al toegezegd de eisen van de vrouwen te zullen inwilligen.

  • Een sterkere positie van vrouwen

    In 2009 stond ActionAid aan de wieg van de oprichting van IANRA, een netwerk vertegenwoordigd door 150 CSOs in 13 Afrikaanse landen die werken aan eerlijkere en duurzamere mijnbouw in Afrika. Hieruit ontstond in 2013 WoMin, een netwerk van vrouwen in mijnbouwgebieden. WoMin vertegenwoordigt meer dat 60 organisaties in 14 Afrikaanse landen en zet zich in voor een sterkere positie van vrouwen.

  • Een beter loon voor mijnwerkers

    Samen met partnerorganisaties MACUA en Bench Marks steunden wij duizenden mijnwerkers in de platinamijnen met voedsel, vervoer en andere praktische zaken, zodat de mijnwerkers zich sterk konden maken voor een beter loon. In 2014 werden hun inspanningen beloond en kregen ze een substantiële loonsverhoging.

Lokale partners

ActionAid Nederland, voorheen het Nederlands instituut voor Zuidelijk Afrika (NiZA), werkt al sinds de strijd tegen apartheid nauw samen met lokale partners in Zuid-Afrika. Deze samenwerkingsverbanden zijn sinds de aansluiting bij de ActionAid federatie in 2006 alleen maar verstevigd. Het internationale hoofdkantoor van ActionAid is gevestigd in Johannesburg en we zijn actief in zes provincies (onder andere in de Mpumalanga provincie). We werken nauw samen met lokale partners die over veel kennis beschikken en een sterke relatie met de gemeenschappen hebben opgebouwd. Enkele van onze partners:

Logo WoMin (Vrouwen in Mijnbouw)
International Alliance of Natural Resources in Africa (IANRA)
Bench Marks Foundation Logo
Mining Affected Communities United in Action

Pagina aangepast op 27 september 2022