De klimaatcrisis is realiteit – en de klok tikt…

Door de aanhoudende droogte en stijgende temperaturen worden rampen zoals de recente bosbranden in Californië, British Columbia, Griekenland en het noordpoolgebied steeds heftiger. De tijd waarin we geloofden dat de gevolgen van klimaatverandering in een verre toekomst of in een verre uithoek van de wereld plaatsvonden, is voorgoed voorbij.

De klimaatcrisis is realiteit, heeft inmiddels impact op alle delen van de wereld en brengt onherstelbare schade toe aan vele gemeenschappen. Noord-Amerikanen en Europeanen voelen de persoonlijke impact misschien nog maar kort. De boeren echter waar ActionAid mee werkt in landen als Bangladesh, Senegal, Gambia en India, worstelen al jaren met de steeds desastreuzere gevolgen van de klimaatcrisis. De productie van hun gewassen en het vermogen om hun families van voedsel te voorzien staan bij hen in toenemende mate onder druk.

Worst hit, least to blame

Ontwikkelingslanden worden onevenredig geraakt door eigendomsschade, evacuaties en sterfte als gevolg van de effecten van klimaatverandering, terwijl zij juist vaak het kleinste aandeel hebben in de oorzaken ervan. De overstromingen in Kerala (India) de afgelopen maand werden veroorzaakt door een ongekende hoeveelheid regen tijdens de moesson. Honderden doden en meer dan een miljoen mensen in opvangkampen vormden een grimmige reminder van wat er op het spel staat.

De impact op zelfs nog maar dit niveau van opwarming van de aarde zou moeten aantonen hoe dringend we verdere – catastrofale – klimaatverandering moeten zien te voorkomen. Maar de tijd raakt wereldwijd op en de ergste gevolgen voor het klimaat zijn niet meer tegen te houden. Een uitgelekt conceptrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) over het 1,5 graden Celsius-doel toont duidelijk aan dat de wereld met de huidige inzet van landen afstevent op een gemiddelde opwarming van meer (waarschijnlijk veel meer) dan drie graden Celsius.

De gevolgen van zo’n enorm verwarmingseffect op de atmosfeer en de oceanen van onze planeet zullen ronduit catastrofaal zijn voor ons allemaal. Het IPCC benadrukt dat er veel meer snelle en ingrijpende maatregelen nodig zijn dan regeringen momenteel hebben afgesproken om de doelstellingen van het Akkoord van Parijs te behalen. We moeten daarom van onze regeringen eisen dat ze niet alleen voor het eind van dit jaar het zogenoemde rulebook van het klimaatakkoord voltooien, maar ook ter plaatse meer actie ondernemen om de klimaatdoelstellingen daadwerkelijk te kunnen behalen.

Het Rulebook van het Parijs-akkoord

De onmiddellijke taak voor alle landen is om het eens te worden over de richtlijnen voor de implementatie van het akkoord. Want zoals bij elk wettelijk document zijn het de kleine lettertjes die ertoe doen. Voor ons aller bestwil hebben we het zogenoemde rulebook van het Akkoord van Parijs nodig om ervoor te zorgen dat degenen met het grootste aandeel in de oorzaken van klimaatverandering hun rechtmatige bijdrage leveren.

Nu regeringen bijeenkomen in Bangkok voor de VN-klimaatonderhandelingen en vergaderen over de taak die voor hen ligt, zullen er onvermijdelijk pogingen gedaan worden om onder afspraken en verantwoordelijkheden uit te komen. ActionAid is aanwezig in Bangkok, samen met de maatschappelijke bondgenoten die zich inzetten voor klimaatrechtvaardigheid. Samen zullen zij de kleine lettertjes napluizen en druk uitoefenen voor de totstandkoming van een rulebook dat de wereld moet helpen de beloftes van Parijs na te komen. Dat houdt ook in dat we er zeker van moeten zijn dat mensenrechten, voedselzekerheid, landrechten, biodiversiteit en gendergelijkheid worden beschermd als landen klimaatmaatregelen nemen. Ook moeten we ervoor zorgen dat er daadwerkelijk geld is om actie te kunnen ondernemen en de kwetsbaren te beschermen.

Om het 1,5 graden Celsius-doel te bereiken moeten landen hun ambities naar boven bijstellen, aangezien we met de huidige inzet afstevenen op een onvoorstelbare opwarming van drie graden.

Om de benodigde ambitie te ontketenen, moeten we van ieder land eisen dat zij hun rechtmatige bijdrage leveren – gebaseerd op het aandeel dat zij hebben in de oorzaken van de klimaatcrisis én op hun capaciteit om actie te ondernemen – als we de gezamenlijke klimaatdoelstellingen willen behalen. Geen uitzonderingen.

De sleutel: financiering

Het komt erop neer dat ontwikkelde landen meer moeten doen. Zij zijn verantwoordelijk voor meer dan 70% van de uitstoot van broeikasgassen die zich hebben opgehoopt in de atmosfeer van onze planeet – ondanks dat ze maar een klein deel uitmaken van de wereldbevolking. Tegelijkertijd hebben ontwikkelingslanden het geringste aandeel in de oorzaken van het klimaatprobleem, maar lijden het vaakst en het ergst onder de gevolgen ervan. Hun armoede maakt ook dat ze de crises het slechtst het hoofd kunnen bieden. Het opschalen van de klimaatambities voor ontwikkelde landen houdt dus niet alleen beperking van de klimaatverandering in eigen land in, maar ook klimaatfinanciering, zodat minder welvarende landen meer kunnen doen om zichzelf te beschermen tegen de rampzalige gevolgen.

De financieringskwestie raakt aan zoveel verschillende facetten van de klimaatonderhandelingen. Ontwikkelingslanden hebben de minste schuld aan het klimaatprobleem, maar dragen het vaakst de gevolgen. Niet alleen moeten zij na iedere ramp de brokstukken weer oprapen en investeren in hun veerkracht, er wordt ook van hen verwacht dat zij deelnemen in een wereldwijde overstap op groenere systemen. Zonder financiële steun is het eenvoudigweg niet mogelijk om de beloftes van Parijs na te komen.

De doelstellingen van het Akkoord van Parijs zijn nog altijd haalbaar, maar er is nog maar weinig tijd. We hebben een krachtig rulebook nodig om de afspraken uit het akkoord te implementeren en om regeringen actie te laten ondernemen om de opwarming te beperken tot anderhalve graad.