Een nieuw rapport van ActionAid International brengt een schuldencrisis tot licht die onlosmakelijk verbonden is met de klimaatcrisis. De negen landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatrampen, o.a. Somali, Malawi en Mozambique, zitten allemaal in schuldennood. Van de 40 landen die daarna het meest kwetsbaar zijn, hebben maar vier landen een minimaal risico op schuldennood. De andere landen lopen gemiddeld of hoog risico.
In andere woorden dreigen de landen die het meest kwetsbaar zijn voor klimaatrampen te verdrinken in schulden. Deze staatsleningen vanuit de Wereldbank, het IMF en privébanken zorgen ervoor dat overheden geen geld kunnen stoppen in het verbeteren van hun infrastructuur, zorg of onderwijs. Zelfs tijdens klimaatrampen zoals cycloon Freddy moeten landen nog steeds hun lening mét rente terugbetalen. Sterker nog, bijna alle klimaatfinanciering, waarmee landen zich weerbaarder zouden moeten kunnen maken tegen klimaatrampen, wordt momenteel gegeven in de vorm van een lening.
Hoe dieper je in de schulden raakt, hoe moeilijker het is om eruit te komen. Het geld dat binnenkomt gaat niet naar het verbeteren van je situatie, maar naar het afhouden van een ergere situatie. Dit geldt voor mensen én voor overheden. Het rapport van ActionAid International heeft niet voor niks de titel ‘The Vicious Cycle’.
Doordat overheden geen geld hebben voor publieke diensten zoals goede gezondheidszorg of onderwijs, komt er meer druk op vrouwen. In de meeste landen vervullen zij namelijk nog steeds de rol van verzorger. Zij vullen daarmee vaak de gaten die vallen door het snijden in publieke diensten.
Daarnaast zijn meer vrouwen werkzaam in de publieke sector, bijvoorbeeld als verpleegkundigen. Zij zijn dus ook vaak de eersten die hun baan kwijtraken bij bezuinigingen. In Ghana bijvoorbeeld vormde de gezondheidssector in 2016 9,6% van het overheidsbudget. Door bezuinigingen om de staatsschuld te kunnen afbetalen werd dit in 2020 nog maar 5% van het budget. Zo zijn 41.000 verpleegkundigen werkeloos thuis komen te zitten.
Dus vrouwen moeten meer onbetaald werk doen, raken vaker hun baan kwijt én blijven nog steeds het kwetsbaarste tijdens toenemende klimaatrampen. Dit terwijl de overheid geen ruimte heeft om te investeren in projecten die het land weerbaarder maken. Dit kan zo toch niet langer?
Momenteel komen in Bonn politici, adviseurs en organisaties zoals ActionAid samen om de agenda voor de aanstaande klimaattop te bepalen. Onze ActionAid collega’s uit verschillende landen, waaronder Nederland, zijn daar hard aan het werk om er o.a. voor te zorgen dat klimaatfinanciering op de agenda komt als een betaling vanuit de meest vervuilende landen voor de schade die ze gedaan hebben en blijven veroorzaken in de rest van de wereld, niet als lening waardoor de getroffen landen nog dieper in de schulden komen te zitten.