10 keer zo duur: nieuw ActionAid rapport legt de ware prijs van crisissen bloot

De inflatie en prijzen in onze supermarkten zijn langzamerhand aan het dalen. In 14 landen in Afrika, Azië en het Caribisch gebied wordt de impact van de oorlog in Oekraïne en verschillende andere crisissen echter nog keihard gevoeld.

Vorig jaar vond ons onderzoek dat prijzen verdubbeld waren. Dit jaar zien we in het onderzoek dat vergeleken met vóór de Russische invasie prijzen tot wel 10 keer duurder zijn geworden! Dit terwijl inkomens in deze al zeer kwetsbare gebieden juist een kwart zijn gevallen.

Voedsel, brandstof en mest

Onderzoekers vroegen ongeveer duizend mensen in kwetsbare gemeenschappen hoeveel ze nu moesten betalen voor dagelijkse levensmiddelen zoals pasta, brood en kookolie. Zo kwamen ze erachter dat brood gemiddeld twee keer zo duur is (101%, met een uitschieter van wel 614% meer in de Binga regio van Zimbabwe). Kookolie kost nu gemiddeld 57% meer (224% in het Wajali district van Somaliland) en kookgas is 47% duurder (216% in Kwara, Nigeria). Mest kost 118% meer gemiddeld.

Al deze aankopen zijn essentieel om te kunnen overleven. Door de hoge prijzen is het niet verwonderlijk dat 74% van de gevraagde mensen zegt overgestapt te zijn naar slechtere kwaliteit voedsel. Meer dan de helft (59%) kent mensen in hun omgeving die in de schulden zitten om te kunnen eten.

Roster Nkhonjera, een 40-jarige moeder van vijf die woont in het Rumphi district van Malawi, vertelt hoe ze door de onmogelijk hoge kosten haar kinderen uit school heeft moeten halen. “Ik kon het schoolgeld voor twee van mijn kinderen niet meer betalen door de hoge levenskosten. Wat ik verdien met mijn kleine bedrijf is amper genoeg voor één maaltijd per dag voor mijn kinderen.”

Zimbabwe extra hard geraakt

Regio’s in Zimbabwe rapporteerden de sterkste prijsverhogingen; brandstof is sinds februari 2022 meer dan 900% duurder geworden. Pasta kost ondertussen 750% meer. Dit terwijl ingeschat wordt dat rond de 2,8 miljoen mensen in Zimbabwe werkeloos zijn.

“Voedsel en brandstofprijzen in Zimbabwe worden bijna dagelijks hoger,” zegt Joy Mabenge, landendirecteur van ActionAid Zimbabwe. “Dit raakt de vele gezinnen die onder de armoedegrens leven het hardst. In sommige gebieden kunnen gezinnen niet eens één maaltijd per dag meer betalen omdat de voedselprijzen zo uitgeschoten zijn. Velen houden amper het hoofd boven water.”

Vrouwen betalen extra

Ook bij deze crisis worden vrouwen en meisjes het hardst geraakt. Naast de verhogingen die iedereen raken, steeg de prijs voor maandverband met 83% (met 600% in Zimbabwe). Daarnaast worden meer meisjes uitgehuwelijkt dan voorheen en komt kinderarbeid vaker voor, beide als laatste redmiddelen om minder eters in huis te hebben of genoeg geld bij elkaar te halen om te overleven.

Agro-ecologie biedt enige hoop

Er speelt veel dat van invloed is op de prijzen en de levens van de mensen in de 14 onderzochte landen: inflatie door de oorlog, maar ook de klimaatcrisis en de schulden die veel van de landen hebben door alle andere crisissen. Ondanks dit alles laten de gemeenschappen veel veerkracht zien.

Agro-ecologie, een manier van landbouw die veel dichter bij de natuur staat, is hierbij voor velen een redding. Twaalf van de 14 landen rapporteren dat ze met deze landbouwmethode geld hebben weten te besparen. Zo kunnen ze voedsel verbouwen zonder mest te hoeven inkopen, bijvoorbeeld. Door te composteren en zo geen gebruik te hoeven maken van chemische bemestingsmiddelen, werken ze ook nog eens veel duurzamer.

Martha Isaac, een boerin in Nigeria, weet precies hoe meerdere crisissen eruit zien. “Een overstroming in 2022 vernietigde onze cassave. Zelfs wat de overstroming niet raakte, was rot geworden. De regering toonde geen enkele bezorgdheid. Alleen ActionAid hielp door slachtoffers van de overstroming te voorzien van voedselproducten zoals rijst, Indomie-noedels en garri.”

Met de steun van ActionAid kon Martha en haar gemeenschap weer cassave verbouwen. Omdat de prijzen zo hoog zijn, leent ze cassavestengels, maïs en okra en beoefent ze agro-ecologische landbouw. “ActionAid heeft ons agro-ecologie geleerd, wat ons enorm heeft geholpen,” legt Martha uit. “We kopen geen kunstmest meer. Ze leerden ons om onze eigen meststoffen te maken. We slaan onze restjes en cassaveschillen op om onze eigen mest te maken. We verspillen geen geld meer aan het kopen van meststoffen. Vanuit deze kennis kan ik ook andere mensen leren hoe ze mest moeten maken en kunnen ze ook hun geld besparen.”

Kijk op de lange termijn

ActionAid roept op om al deze crisissen op een holistische manier aan te pakken. “Sociale voorzieningen moeten dringend worden ingevoerd, zoals gratis onderwijs en schoolmaaltijden, om die gezinnen die het hoogste risico lopen te ondersteunen,” roept Alberta Guerra, beleidsadviseur bij ActionAid, op. “Op de lange termijn moeten overheden die nu afhankelijk zijn van geïmporteerd voedsel investeren in nationale en regionale voedselreserves die de kwetsbaarheid van deze landen voor voedseltekorten verminderen. De catastrofale gevolgen die we zien, maken duidelijk waarom een rechtvaardige transitie naar hernieuwbare energie en agro-ecologische landbouwpraktijken nu meer dan ooit nodig is, zowel om gemeenschappen te beschermen tegen schokken als om veerkracht te bieden tegen de klimaatcrisis. We hebben geen tijd te verliezen.”

Om dit waar te maken, maakt ActionAid zich hard voor financiering vanuit het mondiale Noorden voor die landen die het meest kwetsbaar zijn voor de klimaatcrisis, en de kwijtschelding van schulden die deze landen in een vicieuze cirkel vasthouden.