Wangari Kinoti: “We moeten in ons feminisme blijven bewegen, innoveren en evolueren.”

Dit interview is geschreven voor de nieuwsbrief Feministisch Leiderschap. Klik hier om meer te weten te komen over onze training en visie op Feministisch Leiderschap.

Wangari Kinoti werkt voor ActionAid International als projectlead op vrouwenrechten en feministische alternatieven. Ze stimuleert en ontwikkelt baanbrekende benaderingen voor systeemverandering. We spreken Wangari over het feministische leiderschapsprincipe van maart: vertrouwen en lef.

Wat is jouw visie op vertrouwen en lef? Hoe belangrijk is het voor je?

“Bij het doen van feministisch werk vertrouwen we op bondgenootschap, het opbouwen van relaties en consensus – ons werk kan niet bestaan of gedijen zonder vertrouwen. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend. Maar wat minder voor de hand ligt, is nadenken over welke lens ons helpt te beslissen wie we vertrouwen, wie betrouwbaar is. En hoe komt deze lens tot stand, welke informatie gebruiken we om zo’n lens te maken: is het privilege, of juist marginalisering? Het werk van vertrouwen en betrouwbaar zijn betekent dat we enkele van deze complexe lagen moeten afpellen, zodat we duidelijker kunnen zien welke diepgewortelde verhalen, identiteiten en praktijken ons dagelijks leven doordringen.

“Ik waardeer, vier en word voortdurend geïnspireerd door de moed van individuen en gemeenschappen die opstaan tegen onrechtvaardigheid, waar dan ook. Moed zet ons aan om ons uit te spreken, actie te ondernemen, de macht te verschuiven. Er is onvoorstelbare moed voor nodig om op te staan tegen gewelddadige, onderdrukkende regimes en machtige bedrijven – kijk naar het verzet dat vrij recentelijk door vrouwen in Afghanistan en Iran is aangevoerd. Voor veel moedige activisten is dit ten koste gegaan van hun leven – denk aan Berta Caceres in Honduras, Marielle Franco in Brazilië, Nokuthula Mabaso in Zuid-Afrika en vele, vele andere vrouwelijke mensenrechtenverdedigers die hun leven dagelijks op het spel zetten. Ik denk ook aan de honderdduizenden doden in de verzetsstrijd tegen het kolonialisme gedurende de afgelopen twee eeuwen in Afrika en elders, waarvan de overgrote meerderheid niet wordt erkend of gedocumenteerd.”

Hierboven op de foto Marielle Franco (links) en Nokothula Mabaso (rechts).

“Dat gezegd hebbende, de kwestie van moed is complex en genuanceerd. Hoe moed eruitziet is niet voor iedereen hetzelfde, niet in de laatste plaats omdat de kosten van moed of moedige daden niet voor iedereen hetzelfde zijn. Zoals altijd is context belangrijk. De ruimte en bescherming die je krijgt om in bepaalde omstandigheden ‘moedig’ te zijn, wordt bepaald door een aantal privilegefactoren. Dus ik vier moed, maar ik begrijp ook dat vanwege vaak elkaar kruisende kwetsbaarheden en kosten, het niet altijd kan en zal verschijnen zoals en wanneer we het verwachten. Ook dat is geldig.”

Heb je een voorbeeld van hoe je vertrouwen en lef toepast in je dagelijkse werk?

“Ik zou zeggen dat ik me probeer volledig bewust te zijn van de nuances die ik hierboven beschrijf. Ik streef ernaar om vertrouwen te winnen en op te bouwen – intern met collega’s, maar ook kritisch met de vele individuen en bewegingen waarmee we buiten onze organisatie werken. Ik zou hieraan willen toevoegen dat ik heb geleerd mezelf te vertrouwen door vragen te stellen en de antwoorden nog niet te hebben. Ik vertrouw op mijn intenties en stel kritische vragen, om mijn begrip van problemen te verdiepen en te profiteren van de perspectieven en ervaringen van anderen. Ik zie vertrouwen en moed als onderdeel van het deconstructie- en wederopbouwwerk dat nodig is om menselijkheid en waardigheid voor ons allemaal terug te winnen.”

Wat aan ActionAid’s feministische werk vindt je goed en houdt je gemotiveerd?

“In de 14 jaar die ik voor ActionAid heb gewerkt, heb ik gezien hoe we ons feministische culturen steeds meer hebben omarmd, onder meer door onze feministische analyse in ons missiewerk te verdiepen. Dit is en blijft een hele reis en is te danken aan het harde, moedige en zorgzame werk van feministische leiders en bredere feministische gemeenschappen in de federatie. Ik wil hun bijdrage eren, wat zij hebben gedaan en hoe ver we zijn gekomen.

“Mijn hoop is dat we ooit deze feministische reis kunnen documenteren. Om volledig te begrijpen waar we zijn en waar we naartoe gaan, moeten we begrijpen waar we vandaan komen. Het is het vooruitzicht van verdere vooruitgang op deze reis dat me gemotiveerd houdt, ook al blijven we tegen verwachte en onverwachte muren aanlopen. We moeten in ons feminisme blijven bewegen, innoveren en evolueren.”

Hoe kijk jij naar de toekomst van feminisme, zoals dat wordt beoefend in en namens onze organisatie?

“Voor een flink aantal van ons gaat ons begrip van onze feministische benadering nog steeds niet ver genoeg. Er is in onze organisatie collectief bewustzijn over onze tien feministische leiderschapsprincipes. Maar zelfs als we naar de leiderschapsprincipes kijken – om Srilatha Batliwala te parafraseren – moeten we niet vergeten dat leiderschap wordt beoefend door individuen, zelfs als ze werken in collectieve leiderschapsstructuren. Wat dit betekent is dat elk individu zijn eigen unieke geschiedenis, ervaringen, perspectieven in zijn praktijk van leiderschap brengt – dus de leiderschapsprincipes, hoewel kritisch bruikbaar, zijn niet genoeg.

“Ik stel me een situatie voor waarin we ruimte creëren voor een bevragende, diepere introspectie van feminisme. Er zijn verschillende vormen van feminisme, elk met een eigen geschiedenis en verhaal. We moeten kijken naar de implicaties van die verschillende vormen van feminisme voor ons werk en onze manier van werken. Ik stel me echte stappen voor om echt dekoloniaal te zijn, met het besef dat kolonialisme altijd nieuwe manieren vindt om zichzelf opnieuw uit te vinden.

“Voor mij betekent dat, dat we beter verbonden moeten zijn met andere vrijheidsstrijden. Dus afstand nemen van de focus op één enkel probleem en reageren op de realiteit van de onderlinge verbondenheid van sociale rechtvaardigheidsstrijd. We moeten prioriteit geven aan het werken met mensen op de kruispunten van deze strijd, hen verheffen en naast ze staan in hun vrijheidsstrijd. Bovendien moeten we zeggen wat we vinden en daar dan ook naar handelen. Ten slotte moeten we onszelf toestaan om gemeenschappen van vreugde op te bouwen en er deel van uit te maken, waarbij we onszelf de ruimte geven om te dromen en ons een radicale, zorgzame toekomst voor te stellen.”