EU wetgeving rond grondstoffen biedt kansen, zolang onze aanbevelingen worden meegenomen
Een week geleden, op 16 maart, is een voorstel voor een Europese Critical Raw Materials Act (CRMA), oftewel wetgeving rond grondstoffen, gepubliceerd. ActionAid werkt al jaren met gemeenschappen in het mondiale Zuiden die direct te maken hebben met de winning van grondstoffen. Mijnbouw voor die gemeenschappen betekent lucht-, water- en landvervuiling, uitbuiting, landroof en (gender gerelateerd) geweld. De nieuwe wet zou hier verandering in moeten brengen. De focus in het voorstel op Europese leveringszekerheid zou er echter voor kunnen zorgen dat de negatieve impact van mijnbouw niet wordt opgelost, alleen verplaatst. Wij doen een aantal aanbevelingen om dit te voorkomen.
De keerzijde van de energietransitie
Windmolens, zonnepanelen en elektrische voertuigen zijn een belangrijk onderdeel van onze transitie naar een duurzamere wereld. Om deze apparaten te kunnen maken, hebben we echter grondstoffen zoals lithium, kobalt, mangaan en nickel nodig. Deze metalen en mineralen zitten grotendeels nog in de grond, in landen zoals Congo, Zuid-Afrika, Chili en China.
Momenteel profiteren de gemeenschappen waar deze grondstoffenwinning plaatsvindt niet van hun bodemschatten. Lokale mensen, en zeker vrouwen, krijgen geen banen in de industrie. Integendeel worden ze vaak van hun land gedreven door de mijnbouw. Lokale watervoorzieningen worden vervuild door het afval uit de mijnen, wat kan leiden tot allerlei ziektes. Kortom, voor de landen waarin het plaatsvind, is mijnbouw een slechte deal.
Wetgeving moet dus een balans vinden tussen het mijnen van cruciale grondstoffen voor een duurzame energietransitie aan de ene kant, en het waarborgen van mensenrechten en milieu aan de andere kant.
Onze aanbevelingen
De net voorgestelde wetgeving biedt kansen voor de EU om de economische, ecologische en sociale uitdagingen in mijnbouw op een geïntegreerde manier aan te pakken. Dit kan alleen als de EU mens en milieu centraal stelt. Hierbij helpen wij graag met een aantal aanbevelingen voor het wetsvoorstel:
Grondstofrijke landen hebben geen gelijkwaardige relatie met de landen in het mondiale Noorden die afnemers zijn. Dit is een historisch feit, maar jammer genoeg nog steeds relevant vandaag de dag. Daarom is het essentieel dat grondstofrijke landen als partner gezien worden, niet alleen als leveranciers.
Gerelateerd aan bovenstaande is het essentieel om de gemeenschappen, met name de vrouwen, die het hardst geraakt worden door mijnbouw in de besluitvorming eromheen te betrekken. Door lokale kennis in te winnen en lokaal draagvlak essentieel te maken, vormt men een inclusief beleid dat kansen creëert voor mensen die (nog) niet hebben kunnen profiteren van en meebeslissen in de mijnbouw.
Een eerlijke en duurzame transitie behoeft hoge mensenrechtenstandaarden, met goed gedefinieerde manieren om de navolging ervan in de gaten te houden en te handhaven. Garandeer in de wetgeving daarom bindende normen voor internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen. Bedrijven die grondstoffen winnen mogen niet (meer) wegkomen met het schenden van mensenrechten en het toebrengen van milieuschade. Omdat vrouwen nog steeds harder geraakt worden door mensenrechtenschendingen, dient wetgeving hiermee extra rekening te houden.
Steun grondstofrijke landen om ook een duurzame transitie te maken. Investeer in capaciteit, kennis en vaardigheid in het mondiale Zuiden om daar ook duurzame energiebronnen mogelijk te maken. Laten we ze helpen de grote vervuilende stappen die in het mondiale Noorden gemaakt zijn over te slaan.
Prioriteer nieuwe manieren van mijnbouw die de sociale, milieu- en klimaateffecten minimaliseren. Stel duidelijke en bindende voorwaarden aan de financiering en het ontwerp van nieuwe technologieën, om zo het verbruik van grondstoffen te verminderen, hergebruik te vergroten en de CO2-voetafdruk van de sector te verkleinen.
En als allerbelangrijkste aanbeveling: erken dat de focus op groei ervoor zorgt dat we onze planetaire grenzen blijven overschrijden. Alleen door onze grondstoffenconsumptie te verminderen, kan de EU echt duurzaam worden.
Wij hopen dat in ieder geval de Nederlandse delegatie deze aanbevelingen meeneemt om de Europese mijnbouw-wetgeving zo eerlijk en duurzaam mogelijk te maken.