Het wordt steeds duidelijker dat er grote veranderingen moeten komen als we willen dat iedereen op de wereld een leefbare toekomst kan hebben. Uitbuiting van vrouwen, klimaatverandering en belastingontwijking zijn maar een kleine greep uit problemen waar ActionAid, samen met vrouwen en gemeenschappen wereldwijd, tegen strijdt.
In 2022 zijn er belangrijke stappen gezet om de wereld een stukje eerlijker te maken. Zo werd in Sharm-el-Sheikh tijdens COP27 de eerste stap gezet naar een klimaatschadefonds. En landen uit het mondiale Zuiden namen het voortouw in internationale wetgeving om een beter belastingstelsel mogelijk te maken.
In dit jaarverslag lees je hoe we samen met vrouwen en gemeenschappen over de hele wereld positieve verandering hebben kunnen bewerkstelligen. Dit konden we doen dankzij onze partners, donateurs en iedereen die ons steunt. Bedankt! Graag inspireren we je om opnieuw mee te werken aan een eerlijker, duurzamer wereld in 2023!
organisaties en gemeenschappen hebben hun positie en capaciteit versterkt door middel van workshops en strategiesessies.
politieke partijen, bedrijven en overheidsinstanties zijn in hun beleidskeuzes beïnvloed door ActionAid.
gemeenschappen en organisaties hebben actief gewerkt aan betere toegang tot rechtspraak voor overheden en bedrijven.
De macht van de private sector en oneerlijke belastingwetgeving leiden tot ongelijkheid en economische, sociale en politieke uitbuiting. De private sector en de meest welvarende landen zijn in staat alle sociale, economische en politieke systemen naar hun hand te zetten. Als gevolg van deze scheve machtsrelatie krijgen gemeenschappen en vrouwen in het mondiale Zuiden te maken met o.a. landroof, uitbuiting, vervuiling en geweld.
Zoals altijd strijdt ActionAid voor systeemverandering, zodat deze problemen ook op de lange termijn opgelost worden. Daarom voeren we campagne voor bindende internationale wet- en regelgeving, in Nederland en samen met vrouwen en hun gemeenschappen wereldwijd.
Mijnbouwbedrijven uit Europa en China veroorzaken aanzienlijke milieuschade en zijn betrokken bij mensenrechtenschendingen in het mondiale Zuiden die voornamelijk vrouwen raekn. Door een gebrek aan internationale regelgeving is het moeilijk om deze multinationals ter verantwoording te roepen. In Zimbabwe heeft ActionAid partner ZELA 11 vrouwen uit getroffen gemeenschappen opgeleid tot juridische assistenten. Deze vrouwen ondersteunen hun gemeenschappen met de zaken tegen de mijnbouwbedrijven.
Evelyn, rechts op de foto, is een van deze paralegals. In 2022 ondersteunde ze twee ouders in hun zaak, nadat zij hun 11-jarige zoon verloren. Hij was in een open kuil gevallen die door een van de mijnbouwbedrijven was gemaakt. De vader, die voor datzelfde bedrijf werkt, vreesde voor de zijn (laagbetaalde) baan als hij stappen zou ondernemen tegen zijn werkgever. Met de steun van Evelyn lukte het hem om het bedrijf ertoe te brengen het gat te dichten. Een kleine overwinning terwijl hij nog steeds probeert een compensatie af te dwingen. Het geld zou hem in staat stellen gewassen te planten, om zo zijn inkomen aan te vullen en hij zijn gezin kan onderhouden
Met uit de hand gelopen consumptie en het verbruiken van fossiele brandstoffen hebben voornamelijk welvarende landen de klimaatcrisis veroorzaakt. Tegelijkertijd hebben zij de leefomgeving van vele gemeenschappen wereldwijd verwoest. Ondanks dat verreweg de meeste landen in het mondiale Zuiden en hun gemeenschappen niet mede verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis, worden zij disproportioneel hard getroffen door de gevolgen ervan. De klimaatcrisis veroorzaakt bijvoorbeeld overstromingen, landverschuivingen, woestijnvorming en verlies van drinkwater.
mensen uit Zuid-Afrika zijn getraind over hun rechten en de genderimpact van mijnbouw in hun leefomgeving.
Women’s Circles zijn georganiseerd in Zuid-Afrika om vrouwen te trainen en mobiliseren.
Mensenrechten, klimaat en milieu lijden onder het winnen van grondstoffen in mijnbouwgebieden. We kunnen nu (nog) niet zonder grondstoffenwinning (zoals de winning van mangaan, kobalt en ijzererts), want ook voor de transitie naar duurzame energie zijn grondstoffen nodig. Denk aan staal voor windmolens en lithium en mangaan voor batterijen van elektrische fietsen en auto’s.
Hartstikke belangrijk dus, maar deze grondstoffenwinning gebeurt nu niet op een rechtvaardige en veilige manier. Met name vrouwen in het mondiale Zuiden betalen de prijs voor de negatieve gevolgen van de mijnbouwindustrie, zoals vervuiling. In 2022 werkten we samen met lokale gemeenschappen in o.a. Zuid-Afrika die rond mangaanmijnen wonen. Dankzij voorlichting en trainingen konden lokale vrouwen en hun gemeenschappen actie voeren voor betere wetgeving rondom (mijnbouw)bedrijven.
In 2022 zijn we gestart met een nieuw programma genaamd That’s Mine! Met steun van de Nationale Postcode Loterij werken we samen met ActionAid Zuid-Afrika, MACUA/ WAMUA (Mining Affected Communities United in Action/Women Affected by Mining United in Action) en vrouwen die in mijngebieden in Zuid-Afrika wonen. Samen streven we ernaar mijnbouw eerlijker te maken door de rechten van vrouwen te beschermen, geweld en uitbuiting te bestrijden en willen we vervuiling terugdringen.
Om vrouwen te ondersteunen bij het bespreken van hun rechten en de impact van mijnbouw zijn er in totaal 60 Women’s Circles georganiseerd. Een Women’s Circle is een vorm van politieke training van vrouwen in de WAMUA-beweging. In 2022 werd Mpho Nkawana verkozen tot de nationale adjunct-secretaris van WAMUA. Ze begon met het deelnemen aan lokale bijeenkomsten en sociale audits: “Ik merkte dat de de hele gemeenschap hun rechten niet echt kent, terwijl mijnbouwbedrijven onze rechten veelvuldig schenden.” Dit jaar heeft ze verschillende Women’s Circles georganiseerd. Mpho: “Het heeft zeer sterke feministische idealen in mij verankerd. Nu heb ik niet alleen een diepgeworteld begrip van waar vrouwen mee te maken hebben, maar ook de tools om vrouwen te helpen bij het mobiliseren en uitdagen van machtstructuren.”
vrouwen in Zambia zijn getraind over hun rechten op land en hoe ze daar voor kunnen opkomen.
Ontbossing, verlies van biodiversiteit, vervuiling en klimaatschade zijn ernstige consequenties van grootschalige, industriële landbouw. Daarbij worden gemeenschappen – vooral vrouwen – op grote schaal getroffen door water- en landroof. Ze verliezen door grote agrarische bedrijven de controle over hun land en water. Dat is levensbedreigend, want veel vrouwen in het mondiale Zuiden zijn afhankelijk van een kleinschalige boerderij voor eten en inkomen.
Het afgelopen jaar hebben we ons weer ingezet voor de bevordering van een transitie naar duurzame en inclusieve landbouw- en voedselsystemen. Middels voorlichting en training met lokale partners konden bijvoorbeeld boerinnen in Oeganda en Zambia meer leren over hun rechten met betrekking tot hun land en hoe ze deze rechten op kunnen eisen. In Nederland gingen we regelmatig in gesprek met politici en voerden we campagne voor betere internationale wet- en regelgeving om de landrechten en voedselzekerheid van vrouwen in het mondiale Zuiden te waarborgen. Dat is beter voor mens én natuur.
Voor zelfvoorzienende boeren is het essentieel om een stuk land te bezitten. Maar wanneer natuurlijk er hulpbronnen gevonden worden, ontstaan er vaak conflicten over land en landrechten. In mijnbouw stad Mufulira in Zambia weten de meeste mensen niet hoe ze hun land terug moeten claimen wanneer hun land, dat ze van hun ouders hebben geërfd, wordt ingenomen door mijnbouwbedrijven.
Dit overkwam ook Winfridah Chongo, die haar land bewerkt als zelfvoorzienende boer. Mevrouw Chongo werd uit het niets gevraagd haar boerderij te verlaten waarop zij en haar familie hun hele leven hebben gewoond. Haar oom bleek het familieland zonder hun toestemming te hebben verkocht. Ze ging naar Green and Justice, een partner van ActionAid in Zambia. Door middel van trainingen van Green and Justice leerde mevrouw Chongo over haar rechten en hoe ze legaal haar erfenis kon terugvorderen om de toekomst van haar gezin veilig te stellen. Dit was het begin van een lange strijd in de rechtbank.
In oktober 2022 besliste de rechter in haar voordeel. De trainging van Green and Justice heeft het land van mevrouw Chongo gered. Zij spoort nu andere vrouwen aan om deel te nemen aan deze trainingen om hun rechten te verdedigen en andere kwetsbare mensen in hun gemeenschappen te helpen.
mensen in Afghanistan zijn door ActionAid geholpen met geld, hygiëne kits en zaden.
mensen in en rond Oekraïne hebben noodhulp ontvangen.
In humanitaire noodsituaties worden vrouwen en meisjes onevenredig getroffen. Bij grote rampen, zoals hongersnood, oorlog, klimaatrampen en natuurlijk de coronapandemie staat (fondsenwerving voor) directe noodhulp bovenaan onze agenda. Met ons werk sluiten we aan bij onze federatie ActionAid International die humanitaire hulp biedt in noodsituaties. Maar voorkomen is beter dan genezen en daarom strijden wij ook voor preventieve humanitaire actie en het stimuleren van veerkracht binnen bestaande projecten van ActionAid.
In 2022 ging de wereld weer grotendeels open. De opluchting rondom de coronapandemie was echter van korte duur: in februari viel Rusland Oekraïne binnen en begon een oorlog die wereldwijd nog steeds gevoeld wordt. ActionAid heeft net als vele andere organisaties steun geboden. In de landen rond Oekraïne, waar veel mensen in de eerste maanden naartoe zijn gevlucht, hebben we mensen voorzien van onderkomen en eten en hebben we vrouwen voorzien van hygiëne pakketten, veiligheid en psychologische en medische ondersteuning. Toen onze lokale partner na een paar maanden Oekraïne in kon, hebben wij ook daar noodhulp gegeven. Ondertussen zijn zo 1,5 miljoen mensen dankzij de partners, donateurs en medewerkers van ActionAid geholpen.
Bijna zeven miljoen Oekraïense burgers ontvluchtten hun huizen naar buurlanden en het westen, nadat Rusland op 24 februari 2022 Oekraïne was binnengevallen. Sindsdien zijn minstens 16.500 mensen zijn gedood. In het afgelopen jaar heeft ActionAid noodhulp verleend aan meer dan anderhalf miljoen mensen, op verschillende manieren.
Als feministische organisatie maken we ons grote zorgen over de impact van het conflict op vrouwen en kinderen. Ze worden geconfronteerd met verhoogde gezondheidsrisico’s en een vergroot risico op gendergerelateerd geweld, mensenhandel en uitbuiting, vooral tijdens noodsituaties waarin ze uit hun huizen zijn verdreven.
Katarzyna Nowakowska en Joanna Piotrowska werken voor de Feminoteka Foundation in Polen en zij ondersteunen vrouwen die gendergerelateerd geweld hebben ervaren. “Onze samenwerking met ActionAid betekent dat een hulplijn zijn voor vrouwen en meisjes die het conflict zijn ontvlucht – bemand door vrouwen die Oekraïens spreken. De vrouwen die onze hulplijnen runnen zijn experts in werken met vrouwen en meisjes die het slachtoffer zijn van geweld en zij zorgen voor de onmiddellijke veiligheid van de overlevende. Ze bieden directe ondersteuning, inclusief het regelen van juridische of psychologische ondersteuning in alle vertrouwelijkheid.”
De huidige economie en belastingwetgeving zijn gericht op winst in plaats van welzijn. Mens, natuur en klimaat betalen hiervoor de prijs. Het economisch systeem heeft geen oog voor de economische, sociale en politieke uitbuiting van vrouwen en de financiering van publieke diensten.
Het afgelopen jaar hebben Afrikaanse landen een belangrijke overwinning behaald op het gebied van internationale belastingregels. De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties heeft een uniek voorstel aangenomen dat de VN een leidende rol moet gaan spelen op wereldwijd belastingbeleid. Het voorstel kwam van 54 Afrikaanse landen en is een goed voorbeeld van waarom het perspectief vanuit het mondiale Zuiden essentieel is om een meer rechtvaardige wereld te creëren.
Er zijn duidelijke oplossingen om belastingontwijking krachtig aan te pakken, maar die worden vaak tegengekomen verzet binnen Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) landen. Hierdoor lopen landen in het mondiale Zuiden belastinginkomsten mis die zo hard nodig zijn om te investeren in publieke diensten. Vooral vrouwen worden er hard door getroffen het ontbreken van cruciale diensten zoals gezondheidszorg en onderwijs. Het aannemen van het voorstel is een eerste stap naar meer democratische besluitvorming over internationale belastingwetgeving.
Als organisatie zetten wij ons in voor vrouwenrechten en gelijkheid wereldwijd. In Nederland voeren we campagnes om problematiek zoals ons oneerlijke belastingstelsel aan te kaarten en wetswijzigingen aan te moedigen. In het mondiale Zuiden ondersteunen we vele projecten waardoor vrouwen voor hun rechten op kunnen komen en ook in hun eigen gemeenschap en land verandering kunnen bewerkstelligen. Al deze activiteiten brengen kosten met zich mee.
Als Erkend Goed Doel vinden wij het enorm belangrijk om transparant te zijn over onze inkomsten en uitgaven. Het overgrote deel van onze uitgaven gaat naar het inhoudelijke werk: projecten die vrouwen ondersteunen om voor hun rechten op te komen. Een deel van onze uitgaven gaat naar fondsenwerving. Deze uitgaven worden altijd zorgvuldig afgewogen zodat we effectief te werk gaan en de uitgave meer dan terugverdienen. Zo blijven wij financieel gezond en kunnen we doorgaan met het werk waar het allemaal om draait. Hieronder vind je een kort overzicht van onze inkomsten en uitgaven in 2022. In het uitgebreide jaarverslag 2022 vind je de volledige jaarrekening.
| 2022 | 2021 | |
|---|---|---|
| Overheidssubsidies | 1,521,249 | 4,181,903 |
| Particulieren | 864,446 | 928,529 |
| Loterijen | 614,381 | 0 |
| Bedrijven | 12,709 | 12,405 |
| Andere non-profit organisiaties | 5,000 | 38,745 | 3,017,785 | 5,161,582 |
| 2022 | 2021 | |
|---|---|---|
| Missiedoelen | 2,403,773 | 4,309,964 |
| Fondsenwerving | 671,124 | 503,767 |
| Overhead | 193,180 | 172,119 | 3,268,077 | 4,985,850 |