Een terugblik op COP26 met Nils Mollema

Nils Mollema, beleidsadviseur klimaat, was een van de afgevaardigden van ActionAid tijdens COP26, dé klimaatconferentie van de VN. Er hing veel af van het succes van deze COP en alle ogen waren dan ook gericht op Glasgow. We spreken Nils over zijn ervaringen.

Voor de COP26 waren er veel zorgen over de toegankelijkheid, hoe heeft dat uitgepakt?

“Het gebrekkige beleid van het VK in aanloop naar de klimaattop heeft het erg moeilijk gemaakt om ervoor te zorgen dat met name vrouwen uit het mondiale zuiden aanwezig konden zijn. Neem het vaccinatieprogramma dat beloofd werd. Mensen die niet in aanmerking kwamen voor vaccinatie in hun thuisland, maar wel naar de COP zouden komen, zouden van het VK een vaccinatie krijgen. Van deze belofte is niks waargemaakt. Daardoor was reizen voor veel van hen een te groot risico.

Ook tijdens de COP kregen we de indruk dat het VK het maatschappelijk middenveld er liever niet bij hadden. Zo was er, zeker in de eerste week, slechts zeer beperkt toegang tot de onderhandelingen. De eerste drie dagen waren er maar 4 kaartjes per sessie beschikbaar voor de tienduizenden mensen die aanwezig waren. De rest werden doorverwezen naar een online platform dat niet werkte. De mensen die de onderhandelingen op nauwe voet hoorden te volgen, stonden vanaf het begin 5-0 achter.”

Ondanks de gebrekkige toegang hebben we toch gezien dat er veel nieuwe beloftes gemaakt werden, zoals bijvoorbeeld de groep landen (waar Nederland zich later bij aansloot) die zouden stoppen met het internationaal investeren in fossiele brandstoffen. Hoe kijk jij tegen deze ontwikkelingen aan?

“Net zoals iedereen ben ik blij dat er her en der wel wat stappen gezet worden. In het geval van Nederland gaat dat duidelijk met horten en stoten. Misschien zelfs tegen wil en dank in. In het algemeen valt het me echter tegen hoeveel vooruitgang er geboekt is. De beloftes die gemaakt worden zijn in de meeste gevallen gemaakt buiten de officiële onderhandelingen om.

Dat betekent dat er geen controlemechanismes zijn en ook dat ze niet bij toekomstige klimaattoppen behandeld zullen worden. We zullen moet vertrouwen op de goede intenties van de overheden die de beloftes maakte, we hebben namelijk geen manier om ze eraan te houden.

Tijdens de onderhandelingen viel ook op dat er weinig beweging in zat. Er leek weinig urgentie te zijn, met name bij de landen die het meest verantwoordelijk zijn voor de klimaatcrisis. Australië, Saudi-Arabië, Rusland en China wilden niet dat er in de algemene tekst werd gesproken over een afbouw van fossiele brandstoffen. Terwijl de EU, de VS en Canada weinig extra geld wilden toezeggen voor klimaatadaptatie en al helemaal niet wilde praten over Loss and Damage financiering.

Ook zagen we dat mensenrechten en vrouwenrechten werden ingezet als onderhandelingsstukken tijdens de onderhandelingen voor ‘carbon markets’.”

Als ik jou zo hoor is er weinig te recht gekomen van de wens voor een Feministische Eerlijke Transitie. Klopt dat?

“Als ik eerlijk ben dan voelde de uitkomst van deze COP als een klap in het gezicht van de gemeenschappen die aan de frontlinie staan van klimaatverandering.

Van tevoren hadden we gesteld dat de uitkomsten op gebied van klimaatfinanciering, loss and damage, agro-ecologie en schijnoplossingen de maatstaaf zouden zijn voor deze COP.

• Loss and Damage: stond duidelijk op de agenda, is in veel onderhandelingen aan de orde gekomen, maar gaan de EU, de VS, en andere landen uit het mondiale noorden niet aan beginnen. Hiermee laten mensen, met namen vrouwen en inheemse volkeren, in de steek.
• Klimaatfinanciering: Er is erkend dat de belofte van 100 miljard euro niet volmaakt is. De nieuwe toezegging is dat ze in 2023 op 100 miljard euro per jaar zullen komen, maar niks over het ontbrekende geld. Verder is er gesproken over het vaststellen van een nieuw doelbedrag. Deze moet gebaseerd worden op de behoeftes van de landen en gemeenschappen die nu het hardst getroffen worden. Tot nu toe staat dat ook in de voorlopige tekst.
• Agro-ecologie: voor het eerst staat deze term in een voorlopige tekst van de COP. Dat komt deels omdat de EU hier echt voor gevochten heeft en inziet dat agro-ecologie een echt alternatief is huidige model van zware industriële landbouw. Hopelijk is dit een teken dat ook Nederland meer met Agro-Ecologie wil en gaat doen.
• Carbon Markets: Schijnoplossingen als CCS, massale bomen plantages, en andere onhaalbare en onbewezen technieken blijven in de schijnwerpers staan in plaats van echte emissie reducties. Daarbij komt dat mensenrechten en vrouwenrechten in gezet werden als onderhandelingschips. Echt onbegrijpelijk.”

Wat moet er tussen nu en COP27 gebeuren?

“Nederland, de EU en anderen hebben erkend dat 1.5 graden met de huidige doelen en plannen niet binnen bereik is. Dat moet echt voor volgend jaar opgelost worden. Voor Nederland betekent dat in de eerste plaats hogere doelen, veel meer investeren in duurzame energie en emissiereducties snel voor elkaar krijgen. Verder moeten landen aan de slag met hun ‘gender action plan’. Deze ontbreekt nog bij te veel landen en is bijna nergens naar volledigheid uitgewerkt.”