Politieke doorbraken van ActionAid

Ook het afgelopen jaar hebben we intensief contact gehad met beleidsmakers en politici om aandacht te vragen voor eerlijke mijnbouw, landrechten, het recht op voedsel, vrouwenrechten, het tegengaan van belastingontwijking en het aanpakken van het biobrandstofbeleid. Lobbyen richting de Nederlandse politiek in Den Haag is één van de manieren waarop ActionAid zich inzet voor een rechtvaardige wereld zonder armoede. Wat heeft ActionAid bereikt? Hieronder volgt een overzicht van de beleidsveranderingen en politieke doorbraken.

1. Landroof en landrechten op de agenda minister Ploumen

Minister Ploumen heeft landroof en landrechten, in het bijzonder van vrouwen, op de agenda van staan. Dit blijkt onder andere uit twee brieven van de minister aan de Tweede kamer. De eerste brief gaat over de katalyserende rol van Nederland bij het versterken van land governance en het tegengaan van landroof. De tweede kamerbrief gaat over de Nederlandse inzet voor wereldwijde voedselzekerheid. Landrechten zijn een belangrijke voorwaarde voor voedselzekerheid, in het bijzonder voor kleinschalige boerinnen die vaak het meeste voedsel produceren.

Daarnaast is minister Ploumen een multistakeholder dialoog gestart om landroof tegen te gaan en richtlijnen voor internationale landrechten in te voeren. Dit gebeurde  mede op aanraden van ActionAid en andere NGOs. Vertegenwoordigers van ruim zestig NGOs, bedrijven, universiteiten, banken, pensioenfondsen, brancheverenigingen en de overheid ontmoeten elkaar om hieraan bij te dragen. ActionAid neemt deel aan de dialoog en gaf een presentatie tijdens de bijeenkomst in augustus.

2. Gebruik biobrandstoffen uit voedsel aangepakt

Er zijn belangrijke stappen genomen om het gebruik van biobrandstoffen uit voedselgewassen tegen te gaan. De Europese Energieministers besloten in juni dat diesel en benzine voortaan voor nog maar 7% uit biobrandstof uit voedsel mogen bestaan, voorheen was dat 10%. Sommige landen, waaronder Nederland, pleitten voor 5%. Andere lidstaten zijn juist voor een hoger percentage. Begin december nam de Tweede Kamer een motie aan die een 5% cap voor Nederland instelt. Voor ActionAid zijn dit belangrijke overwinningen na jarenlange lobbywerkzaamheden.

3. Herziening belastingverdragen met ontwikkelingslanden

Dit jaar was het onderwerp belastingontwijking regelmatig in het nieuws. Eerlijke belastingverdragen en het aanpakken van belastingontwijking zijn essentieel voor duurzame ontwikkeling. De Nederlandse overheid heeft een programma om belastingdiensten in ontwikkelingslanden te versterken. Uit een eerste voortgangsrapportage  blijkt dat Nederland internationaal gezien voorop loopt, onder meer door het opnemen van anti-misbruik bepalingen in de belastingverdragen met 23 ontwikkelingslanden. Nederland is helaas minder vooruitstrevend met het aanpakken van brievenbusmaatschappijen en onze status als ‘belastingparadijs’. Lees meer over belastingparadijzen in deze reactie van ActionAid op een artikel van De Correspondent.

4. Steenkolenconvenant is er, maar moet transparanter en duurzamer

Dit najaar verscheen het langverwachte steenkolenconvenant, met afspraken voor een duurzaam en rechtvaardig steenkolenbeleid. Het doel is om de sociale en milieuomstandigheden in de steenkoolmijnen te verbeteren. ActionAid juicht dit initiatief van de minister toe, maar het resultaat laat nog te wensen over. Het kabinet besloot de verantwoordelijkheid voor het initiatief bij bedrijven te leggen, waarmee ze NGOs buitenspel zetten. Daarnaast is het convenant niet ambitieus genoeg op het gebied van transparantie, geschillenbeslechting en duurzaamheid.

5. MVO analyse voor Nederlandse bedrijfssectoren

Behalve in de energiesector was er dit najaar ook veel aandacht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) in andere bedrijfstakken. De lang verwachte Sector Risico Analyse werd namelijk eindelijk openbaar. In dit 100 pagina’s tellende rapport brengt KPMG in kaart wat de risico’s voor MVO zijn in alle sectoren waar Nederland actief is. ActionAid heeft veel input geleverd voor dit rapport, dat mede daardoor aandacht besteed aan mijnbouwproblematiek en landrechten. Dat is positief. Er is echter ook veel input niet meegenomen, waardoor hiaten in de analyse ontstaan. De kennis die NGOs hebben ingebracht, mag niet verloren gaat. De overheid zal hier zelf ook een actieve rol in moeten spelen. Alleen dan kan Nederland werkelijk bijdragen aan maatschappelijk verantwoord ondernemen in alle sectoren.

Goede voornemens voor 2015

Kortom, er is veel vooruitgang op een aantal belangrijke thema’s! Er blijft ook nog genoeg ruimte voor verbetering. We suggereren een paar goede voornemens voor 2015:

• Stel kleinschalige boer(inn)en en hun rechten voorop in het gezamenlijke voedselzekerheidsbeleid
• Hanteer een strengere aanpak van Nederland als ‘belastingparadijs’
• Maak bindende afspraken voor MVO in alle sectoren

Dan wordt het voor iedereen een gelukkig nieuwjaar!