In Zambia werken duizenden mensen in de kleinschalige mijnbouw op zoek naar koper en kobalt. Terwijl de vraag naar deze grondstoffen explodeert en de winsten naar grote bedrijven gaan, worden zij door armoede en werkloosheid gedwongen in kleine mijnen te gaan werken. Deze mijnwerkers, vooral de vrouwen, krijgen te maken met onderbetaling, gevaarlijke werkomstandigheden en vervuiling. Daarom startte ActionAid samen met partners eind 2024 Co-Mining. Dit project heeft als doel betere werkomstandigheden, eerlijke prijzen en verantwoorde en duurzame productieketens van koper en kobalt. Daar hoort ook bij een stem in besluitvorming voor de 5000 kleinschalige mijnwerkers.
Wereldwijd neemt de vraag naar kritieke grondstoffen zoals koper en kobalt toe, gedreven door de groeiende behoefte aan technologie en hernieuwbare energie in het mondiale Noorden. Het zijn grote multinationals die de miljarden winst opstrijken. Maar de realiteit is dat veel van deze grondstoffen op kleinschalige wijze wordt gewonnen en mijnwerkers hier amper profijt van hebben.
In Zambia werken duizenden mensen in de artisanale en kleinschalige mijnbouw. In kleine mijnen winnen zij waardevolle grondstoffen, vaak met hand- of klein gereedschap, zonder vergunning en zonder de juiste beschermingsmiddelen. Onderbetaling, vervuiling en beperkte toegang tot formele markten houden hen gevangen in een cyclus van armoede. Vooral vrouwen in de mijnbouwsector worden hard geraakt, en geconfronteerd met armoede, gendergerelateerd geweld en discriminatie. Ondanks dat kleinschalige mijnbouw in Zambia legaal is, ondervinden zij een gebrek aan bescherming van hun rechten en ongelijke kansen.
De noodzaak voor verandering is dringend. Zonder structurele hervormingen en ondersteuning blijven kleinschalige mijnwerkers, in het bijzonder vrouwen, blootgesteld aan slechte omstandigheden. Met Co-Mining wil ActionAid hier samen met de Small-Scale Miners Association Zambia en de Zambia Association for Manufacturers verandering in brengen.
In de Zambiaanse regio’s de Copperbelt en Solwezi worden twee ondersteuningscentra opgericht. In die centra krijgen kleinschalige mijnwerkers toegang tot essentiële diensten, zoals de mogelijkheid de kwaliteit van de gewonnen koper en kobalt te controleren en hulp bij de verkoop van hun product. Ook krijgen zij training in duurzaamheid, bescherming van gezondheid en veiligheid, en het vergroten van toegang tot de markt. Vrouwelijke mijnwerkers, die meer risico lopen en vaak worden uitgesloten, krijgen specifieke verdere ondersteuning.
De context waarin kleinschalige mijnbouw plaatsvindt, zorgt voor extra risico’s voor vrouwen. Naast hun veelal onderbetaalde werk in de mijnbouw dragen zij de zorg voor hun gezin en lopen een verhoogd risico op seksuele intimidatie en misbruik. Zij zijn kwetsbaarder voor corruptie, uitbuiting en (gender-gerelateerd) geweld. Tegelijkertijd worden zij vaak genegeerd in de besluitvorming binnen de mijnbouwsector.
Daarom zet Co-Mining zich in voor gendergelijkheid in de sector en de strijd tegen gender-gerelateerd geweld. Door de oprichting van vrouwencomités, zogenaamde Women Watch Committees, wordt er gewerkt aan een veiligere omgeving, bewustwording van genderongelijkheid en geweld en extra ondersteuning binnen de gemeenschappen. Daarnaast worden vrouwen getraind in de verwerking van koper en kobalt, voordat het doorverkocht wordt aan handelaren. Hierdoor krijgen zij een eerlijkere prijs voor hun product.
Co-Mining gaat verder dan alleen directe ondersteuning aan kleinschalige mijnwerkers. Samen met onze partners en de mijnwerkers zelf wordt gepleit voor structurele veranderingen in de sector op nationaal en internationaal niveau. De stem van mijnwerkers, en vooral vrouwelijk mijnwerkers, staat hierbij centraal. Zo zetten we ons in voor wetgeving die de rechten van kleinschalige mijnwerkers beschermd, genderongelijkheid bestrijdt en milieuschade door mijnbouw voorkomt.
Met steun van de European Partnership for Responsible Minerals (EPRM) hoopt Co-Mining een blijvende impact te maken. Het project biedt niet alleen economische kansen, maar ook hoop op een eerlijker en feministischer systeem waarin de rechten van kleinschalige mijnwerkers, vooral vrouwen, beschermd worden, zij profiteren van de rijkdommen in het land en productieketens verantwoord en duurzaam zijn.