Eerlijk zakendoen

Bedrijven kunnen positief bijdragen aan elk land waarin ze opereren of handelen, bijvoorbeeld door werkgelegenheid te creëren. Helaas gebeurt het maar al te vaak dat bedrijven met hun activiteiten mens en milieu schaden. Zo kunnen mensen in het mondiale Zuiden genadeloos van hun land worden gegooid, vervuilen gedumpte chemicaliën water en grond, en worden arbeiders uitgebuit.

Vrouwen worden het hardst getroffen. Bijvoorbeeld doordat zij nog steeds verantwoordelijk zijn voor het merendeel aan zorgtaken, zoals de zorg voor kinderen en voedselproductie, die alleen maar toenemen door de schadelijke activiteiten van vaak buitenlandse bedrijven.

Door te opereren in minder ontwikkelde landen kunnen bedrijven bepaalde regels ontlopen. Door belastingdeals te sluiten dragen de bedrijfsactiviteiten bovendien ook niet bij aan de ontwikkeling van een land. Dit moet én kan anders.

Mensenrechten

In veel arme landen ontbreekt het aan sterke wet- en regelgeving om mensenrechten te beschermen en een positieve bijdrage van bedrijven te garanderen. De afgelopen jaren zijn er verschillende voorbeelden geweest waarbij ook het Nederlandse bedrijfsleven direct of via hun keten betrokken was bij mensenrechtenschendingen.

Internationale richtlijnen moeten ervoor zorgen dat bedrijven opletten dat de producten die ze zelf maken of inkopen netjes worden geproduceerd en dat de grondstoffen die ze gebruiken netjes worden gewonnen. Dat landrechten en vrouwenrechten gerespecteerd worden en gemeenschappen gehoord. En dat milieuvervuiling wordt tegengegaan. Dit wordt internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen genoemd, oftewel eerlijk zakendoen.

Deze richtlijnen zijn jammer genoeg momenteel vrijwillig. Uit onderzoek blijkt dat dit verre van voldoende is om de wijdverbreide mensenrechtenschendingen, zoals landroof, uitbuiting en vervuiling, in productieketens tegen te gaan. ActionAid zet zich daarom in om op nationaal en internationaal niveau bindende regels voor bedrijven waar te maken. Zoals wetgeving in Nederland om mensenrechtenschendingen door bedrijven te voorkomen. Of het bindend verdrag ‘mensenrechten en bedrijfsleven‘ dat nu in de maak is binnen de Verenigde Naties. Dit is een belangrijk speerpunt waar ActionAid zich samen met gemeenschappen in het mondiale Zuiden hard voor maakt.

Op weg naar eerlijke belastingen

Veel multinationals maken gebruik van brievenbusconstructies of belastingvoordelen om zo min mogelijk belasting te betalen. ActionAid rekende uit dat landen in het mondiale Zuiden 200 miljard dollar per jaar mislopen door de belastingvoordelen die grote bedrijven genieten. Geld dat deze landen juist zo hard nodig hebben voor publieke voorzieningen zoals wegen, onderwijs en ziekenhuizen. Eerlijke belastingen zijn een belangrijk onderdeel van verantwoord ondernemen. Samen met Oxfam & Christian Aid hebben wij daarom het rapport Getting to Good uitgebracht, die de weg naar eerlijke belastingen voor bedrijven toelicht.

Duurzame alternatieven

Het goede nieuws is dat er steeds meer voorbeelden zijn van duurzame alternatieven, zoals ecologische klimaat resistente landbouwbedrijven en sociale ondernemingen die wél rekening houden met mensenrechten in hun keten of minder grondstoffen gebruiken. Ook nemen veel lokale gemeenschappen niet langer genoegen met oneerlijke praktijken en komen ze zelf in actie richting bedrijven en overheid om het tij te keren. Naast het tegengaan van schendingen roepen wij samen op tot meer investeringen in lokale duurzame en kleinschalige ondernemingen.

Om aan te tonen hoe mensen in het mondiale Zuiden worden geraakt door mijnbouwbedrijven, plantages en fabrieken doet ActionAid onderzoek. We verzamelen data, leggen misstanden vast en brengen rapporten uit over specifieke bedrijven die de regels omzeilen. Ook doen we onderzoek naar hoe het beter kan en wat gemeenschappen – in het bijzonder vrouwen – zelf graag willen.

Wanneer lokale gemeenschappen worden getroffen door landroof, vervuiling of uitbuiting, komen we in actie. We geven voorlichting, rechtsbijstand en organiseren mensen in (actie)groepen om zelf voor hun rechten op te komen. Onze lokale partners doen zelf juridische voorstellen voor betere wetgeving en kaarten directe verbeteringen aan. Waar nodig schakelen we de media in of voeren we internationaal campagne om de publieke druk op te voeren en zowel het overheidsbeleid als het gedrag van bedrijven richting echte oplossingen en duurzame alternatieven te bewegen.