Wat betekent de verkiezingsuitslag voor mensenrechten?

De stembussen zijn gesloten. Na maandenlange campagne en lang wachten is de uitslag bekend. Volgens de voorlopige resultaten wordt de VVD met 33 zetels de grootste partij, gevolgd door de PVV met 20 zetels en het CDA en D66 met ieder 19 zetels. Regeringspartij PvdA is met 9 zetels de grote verliezer. GroenLinks boekte grote winst met het behalen van 14 zetels.

Het zal een moeilijk formatie worden. Een mogelijke regeringscoalitie zal uit minimaal 4 en mogelijk meer partijen moeten bestaan. De basis coalitie die door velen als een mogelijkheid wordt gezien is een samenwerking tussen VVD, CDA en D66. Om een meerderheid in de kamer te krijgen worden de Christen Unie of GroenLinks daarbij ook genoemd.

Maar hoe staan deze partijen tegenover de thema’s waar ActionAid op werkt voor een eerlijke wereld? Hoe zit het met ontwikkelingssamenwerking, mensenrechten, het tegengaan van belastingontwijking, grondstoffen, klimaat, voedsel en vrouwenrechten?

Bezuinigen en de allerarmsten

Ontwikkelingssamenwerking is meestal helaas geen thema in de verkiezingen en de afgelopen jaren hard geraakt door bezuinigingen. Daarom was het goed om te zien dat politieke partijen het ‘keer-de-trend’-manifest tekenden, waarin ze verklaarden zich hiervoor meer te gaan inzetten. Toch gaat het een aardige klus worden om bij deze formatie stevig in te zetten op ontwikkelingssamenwerking en thema’s voor een eerlijkere wereld. De VVD, de grootste partij na de verkiezingen, wil fors bezuinigen op internationale samenwerking. Nadruk wordt gelegd op het bedrijfsleven en handel in het belang van Nederland in plaats van ontwikkelingssamenwerking en hulp. Ze willen namelijk alleen inzetten op de verplichte bijdrage aan de VN/EU en noodhulp. Ook het CDA wil bezuinigen op ontwikkelingssamenwerking. De positieve uitlatingen van D66 over ontwikkelingshulp tijdens de campagne tijd geeft al meer hoop. Het uitbreiden van de coalitie met CU of GroenLinks zal hopelijk nog betere gevolgen hebben voor het ontwikkelingsbeleid omdat zij het ontwikkelingsbudget willen verhogen en daarbij de allerarmsten voorop stellen.

Klimaat, voedsel en grondstoffen

Onderwerpen zoals mensenrechten, voedsel, klimaat, belastingontwijking en eerlijke winning van grondstoffen verdienen meer aandacht. Stientje van Veldhoven (D66) wees in het debat “voorbij de stemmingmakerij” al op het belang om de gevolgen van klimaatverandering niet op (vrouwen in) ontwikkelingslanden af te wenden. Meer aandacht voor klimaat is belangrijk. Hierbij is aandacht voor sociale gevolgen en mensenrechten ook cruciaal. Denk aan de huidige droogte en honger in veel Afrikaanse landen, het belang van duurzame landbouw daar én hier en milieuschade bij grondstofwinning. Tot nu toe is deze link alleen door GroenLinks onderstreept, die zich binnen Nederland en de EU wil inzetten voor het uitbannen van grondstofgebruik waarvan de winning of productie verbonden is met conflicten, uitbuiting, landroof of grote milieuschade. Meer partijen zouden zich hiervoor in moeten spannen. Daarnaast noemen veel partijen dat de Nederlandse overheid zich in haar buitenlandbeleid moet richten op voedselzekerheid. Het zou natuurlijk mooi zijn als landrechten hier ook een prominente plek krijgt en dat er tevens extra aandacht komt voor kleinschalige boeren en boerinnen.

Aanpak Nederland belastingparadijs

Ook is er is werk aan de winkel om belastingontwijking tegen te gaan. De VVD hecht veel waarde aan het beschermen van het Nederlandse fiscale vestigingsklimaat. Internationale bedrijven maken dankbaar gebruik van de voordelen die Nederland biedt om zo min mogelijk belasting te betalen, ten koste van burgers wereldwijd inclusief in ontwikkelingslanden. De rol van Nederland in de facilitatie van belastingontwijking is zo groot dat we s’ werelds derde grootste belastingparadijs zijn. Mogelijk staat dit onderwerp een akkoord tussen de VVD met CU en SGP niet direct in de weg maar voor GroenLinks is de aanpak van belastingontwijking een belangrijk speerpunt. Het onderwerp is daarmee mogelijk een splijtzwam in formatiebesprekingen met GroenLinks. De uitkomst van de formatie is bepalend of het nieuwe kabinet echt verantwoordelijkheid wil nemen om belastingontwijking aan te pakken. Uit onderzoek van ActionAid en Motivaction blijkt overigens dat maar liefst 81% van de Nederlanders tegen belastingontwijking door buitenlandse bedrijven via Nederland is.

Vrouwenrechten

Ook is het van belang dat vrouwen en mensenrechten breed gedragen worden. Veel partijen noemen het belang van deze onderwerpen in hun verkiezingsprogramma maar richten zich met name op de relevantie van internationale verdragen voor vrede een veiligheid. Een daadwerkelijke aanpak is belangrijk. Het is positief dat in veel partijprogramma’s vrouwenrechten worden genoemd. Zowel CDA en GL noemen het steunen van maatschappelijk middenveld en vrouwenorganisaties.

De komende maanden zal duidelijker worden welke partijen in de regering zullen komen. ActionAid volgt de ontwikkelingen op voet en zal zich blijven inspannen voor het onder de aandacht brengen van het belang van internationale samenwerking en actie op deze thema’s.