Maar liefst 43 procent van de palmolie uit Guatemala wordt verscheept naar Nederland, om in de Rotterdamse haven de weg te vinden naar bedrijven zoals Nestlé en Unilever. ActionAid-collega’s in Guatemala documenteren al jaren de misstanden rondom deze industrie, en de wijze waarop vrouwen extra hard worden getroffen.
Water halen, voedsel verbouwen en de zorg voor kinderen, zieken en ouderen – het zijn allemaal taken die de vrouwen in Guatemala voor hun rekening nemen. Door landroof en vervuiling nemen deze taken toe: vrouwen moeten bijvoorbeeld verder lopen voor schoon water, verliezen hun levensonderhoud en ziekten nemen toe. Tegelijk komen ze minder vaak in aanmerking voor de (geringe) vrijgekomen werkgelegenheid. En als ze in opstand komen, krijgen ze vaker te maken met (seksuele) intimidatie en geweld. Lees bijvoorbeeld dit verhaal van Lucía García Caal (47):
“Ik leid een groep van 25 jonge stadsvrouwen. We noemen onszelf de ‘Real Talkers’. Ons doel is om kwetsbare jonge moeders te bereiken en te steunen. Dat deden we al voor de pandemie en proberen we tijdens deze crisis voort te zetten. Elke week hebben we een bijeenkomst en identificeren we de meest kwetsbare huishoudens. We vragen wat ze nodig hebben en delen voedselpakketten en zeep uit. De meeste vrouwen uit de groep hebben zelf geen werk en inkomen meer. Zij knopen met moeite de eindjes aan elkaar.”
Over deze specifieke gevolgen voor vrouwen is weinig bekend, omdat ze vaak niet worden gehoord in besluitvormings- of consultatieprocessen. Vrouwenrechtenschendingen komen daardoor vaak niet aan het licht.
ActionAid vindt het onacceptabel dat onze potjes pindakaas en schoonheidsproducten zoveel leed en milieuschade elders veroorzaken. Maar omdat bedrijven nog onvoldoende transparant zijn over hun productieketens, is het voor consumenten onmogelijk om te bepalen welke producten daadwerkelijk eerlijk en duurzaam zijn.
Dit rapport toont aan dat bedrijven wel stappen zetten, maar nog te kort schieten bij het volledig naleven van de (vrijwillige) internationale richtlijnen. Zo wordt er geen rekening gehouden met de specifieke impact van palmolieproductie op vrouwen. Ook wordt er te veel geleund op informatie van tussenpartijen en zijn er geen afdoende klachten- en compensatiemechanismen.
Voor de lokale bevolking in Guatemala verandert er weinig tot niets, wat betekent dat er meer moet gebeuren om hun rechten te waarborgen. De verantwoordelijkheid voor het beschermen van burgers tegen bedrijven moet in eerste instantie bij de Nederlandse overheid liggen.
ActionAid roept daarom op tot wetgeving die bedrijven verplicht om mensenrechten te respecteren, in een week waarin de Tweede Kamer zich buigt over nieuwe regelgeving voor bedrijven. Nederland heeft zich binnen internationale wetgeving gecommitteerd aan het beschermen van mensenrechten en het bevorderen van gendergelijkheid. Ons onderzoek (en vele anderen onderzoeken) toont aan dat de huidige maatregelen te kort schieten. Het is tijd dat de Nederlandse overheid bedrijven middels wetgeving verplicht om mensenrechten en het milieu te respecteren.