Onderzoek: maak het Nederlandse klimaatfonds DFCD genderbewust

Klimaatinvesteringen in het mondiale Zuiden komen nog onvoldoende ten goede aan vrouwen en gemarginaliseerde groepen, stelt ActionAid. Het Dutch Fund for Climate and Development (DFCD) heeft veelbelovende doelstellingen, maar mist nog een inclusieve en genderbewuste aanpak. ActionAid concludeert dit op basis van eigen onderzoek naar de effecten van zeven klimaatprojecten op lokale gemeenschappen in Kenia, Oeganda en Bangladesh.

ActionAid Nederland vindt het klimaatfonds een sterk initiatief van de Nederlandse overheid, dat het verdient om in stand te blijven. Head of Programs Sophie Kwizera van ActionAid Nederland licht de lessen voor het DFCD toe: “Vrouwen en gemarginaliseerde groepen blijven in klimaatprojecten nog vrijwel buiten beeld, terwijl zij de belangrijkste doelgroep zijn die onze steun bij de aanpak van de klimaatcrisis hard nodig hebben.”

ActionAid heeft haar bevindingen gedeeld met de partners in het klimaatfonds: het ministerie van Buitenlandse Zaken en Handel, investeringsbank FMO, het Wereld Natuur Fonds, ontwikkelingsorganisatie SNV en CFM (Climate Fund Managers). Kwizera verwacht dat de aanpak van het Nederlandse Klimaatfonds zal verbeteren. “Het klimaatfonds werkt aan criteria om meer vrouwen te betrekken bij de volgende financieringsrondes.”

Urgentie van klimaatfondsen

De klimaatcrisis slaat hard toe in het mondiale Zuiden. Om getroffen gemeenschappen te steunen heeft de internationale gemeenschap in 2019 circa 100 miljard dollar per jaar aan klimaatfinanciering toegezegd. Deze klimaatfondsen worden ingezet voor lokale projecten die grotere klimaatschade voorkomen of die de lokale energietransitie in gang zetten. Het DFCD droeg in vier jaar met ruim 160 miljoen euro aan krediet en hulpgelden bij aan “economische ontwikkeling met extra oog voor de meest kwetsbare groepen en vrouwen”.* Overal ter wereld wordt bestaand onrecht door klimaatrampen verergerd. Genderongelijkheid zadelt vrouwen en meisjes al op met onbetaalde zorgtaken, houdt ze van school en stelt ze bloot aan geweld. Door hun positie vangen vrouwen en meisjes nu ook de grootste klappen op van klimaatgerelateerde droogtes, overstromingen en voedseltekorten.

Garnalen, groene energie en klimaatbossen

Zeven klimaatprojecten in Oeganda, Kenia en Bangladesh op gebied van bosbouw, landbouw, schoon drinkwater, de energietransitie en garnalenkweek zijn onderzocht. ActionAid onderzocht de ervaringen van gemeenschappen in en rondom de projecten door middel van individuele – en groepsgesprekken. Een belangrijke conclusie is dat de genderdoelstelling van het klimaatfonds na vier jaar nog niet in zicht is. De deelname van gemarginaliseerde groepen en vrouwen in gefinancierde projecten bleef zeer laag en vrouwen ervoeren zonder zeggenschap meer zorgen. Een kleine greep:

• Het DFCD prioriteerde financieel kansrijke projecten met groeipotentieel. Financiële criteria mikken op ‘bankable’ projecten, niet op kleine boeren en boerinnen. Ook vertelden lokale geïnterviewden dat lokale kennis en productie niet in de projecten past.
• Aan een garnalenproject in Bangladesh nam maar vijf procent vrouwen deel.
• Van DFCD- bosbouwprojecten waren vrouwen en jongeren zelfs geheel uitgesloten, omdat zij formeel geen land kunnen bezitten. Vrouwen onderhouden wel de aanplant en ervaren meer werkdruk, waar geen eigen inkomsten tegenover staan. Die vloeien naar de landeigenaren.
• Klimaatfinanciering via landeigenaren vormt een mogelijk risico voor de voedselzekerheid. Vrouwen in Kenia verloren akkers waarmee zij hun gezinnen voeden aan klimaatprojecten.

Aanbevelingen

“ActionAid wil met de eigen bevindingen inzichtelijk maken dat een klimaatfonds zich minder kan richten op winst en juist meer op impact voor lokale gemeenschappen moet sturen”, vat Kwizera samen. “Met een meer inclusieve en genderbewuste benadering kunnen klimaatfondsen ook de doelgroepen bereiken, die weinig inspraak hebben en de klimaatsteun hard nodig hebben.”

ActionAid heeft tien aanbevelingen gedaan aan het klimaatfonds, waaronder expliciete en meetbare genderdoelstellingen volgens de uitgangspunten van het recent aangenomen Feministische Buitenlandbeleid van Nederland.

“Making climate finance work for women and marginalised groups. Lessons from the Dutch Fund for Climate and Development First Phase” is te downloaden. De onderzoeken in de gemeenschappen in zeven DFCD projectgebieden zijn uitgevoerd in 2023.

* DFCD Bid application public version, February 2019. DFCD Assessment Framework, p. 42.