Terugblik op de moeizame Klimaattop in Bakoe

Even leek het erop dat er geen akkoord meer zou komen bij de Klimaattop in Bakoe, maar om 4 uur ’s nachts op zaterdagnacht werd er toch een bedroevend slecht voorstel aangenomen. Lees verder voor onze terugblik op twee moeizame weken en wat dit betekent voor klimaatrechtvaardigheid.

Money, money, money

Deze Klimaattop, de 29^e alweer, stond helemaal in het teken van geld. In het VN klimaatverdrag is namelijk afgesproken dat de groep rijke vervuilende landen van het mondiale Noorden financiële steun geven aan landen in het mondiale Zuiden. Zij hebben de klimaatcrisis namelijk niet veroorzaakt, maar ze worden er wel het hardst door geraakt én hebben minder geld om de gevolgen te bestrijden. Dit geld – klimaatfinanciering – is dus essentieel voor klimaatrechtvaardigheid, maar ook om wereldwijd de klimaatdoelen te halen en de aarde leefbaar te houden voor iedereen.

ActionAid in actie

Twee weken lang volgde het ActionAid team met collega’s van over de hele wereld de onderhandelingen. Onze eigen beleidsadviseur Klimaatrechtvaardigheid, Agnes Schim van der Loeff, sprak meerdere keren met de Nederlandse delegatie over de voortgang, inclusief een gesprek met Minister Hermans. ActionAid organiseerde ook meerdere acties om aandacht te vragen voor hoe hoog de klimaatrekening nu al is, maar ook hoe eerlijke belastingen het benodigde geld vrij kan maken. Samen met het internationale klimaatnetwerk van wel 2000 organisaties hebben we ons keihard ingezet voor een zo rechtvaardig mogelijke uitkomst.

Minister Hermans (vierde van rechts) op de foto met vertegenwoordigers van de Nederlandse Klimaatcoalitie, inclusief onze eigen beleidsadviseur Agnes Schim van der Loeff (vierde van links).

Helaas is het krachtenveld niet in het voordeel van het klimaat of van rechtvaardigheid. De groep rijke vervuilende landen kwamen niet met meer geld, maar ontliepen hun verantwoordelijkheid. Een harteloze klap in het gezicht van de miljoenen mensen wereldwijd die de klimaatcrisis niet veroorzaakt hebben, maar er wel alles door verliezen.

Op de foto één van onze acties op de Klimaattop: een meer dan 10 meter lange klimaatrekening voor rijke, vervuilende landen met de duidelijke boodschap ‘Pay your debt!’

Wat is er afgesproken?

• TE WEINIG GELD. Er is een schamele 300 miljard dollar afgesproken ter vervanging van het vorige doel van 100 miljard. Als je inflatie meerekent is dit nauwelijks vooruitgang, en het vorige doel schoot al ernstig tekort. Daarnaast gaan ze deze 300 miljard ‘mobiliseren’: dat wil zeggen bij elkaar sprokkelen van allerlei verschillende bronnen. Het is dus vooral definities veranderen om meer geld mee te tellen, zonder enige echte verhoging van het publieke geld dat keihard nodig is.
• TE VEEL SCHULDEN. Een groot deel van deze 300 miljard zal in de vorm van leningen zijn die landen nog verder in de schulden duwen. Ondertussen is er zeker 1000 miljard nodig in de vorm van giften om landen te steunen in hun energietransitie, in het aanpassen aan klimaatverandering en het herstellen van schade.
• TE LAAT. Het doel is al extreem laag, maar hoeft ook nog eens pas vanaf 2035 gehaald te worden, terwijl het geld nú nodig is. Over 10 jaar moeten alle landen al ruim op weg zijn met hun energietransitie en aanpassingen aan de gevolgen van klimaatverandering. Als het geld dan pas komt, is het te laat.
• TE VAAG. In het doel zijn geen subdoelen opgenomen voor waar het geld heen gaat. Dat betekent dat er veel te weinig geld zal gaan naar het omgaan met de gevolgen van klimaatverandering, omdat hier geen winst te behalen is. Na de grote overwinning van een klimaatschadefonds vorig jaar is het extra kwalijk dat klimaatschade deze keer helemaal niet wordt genoemd.
• TE VRIJBLIJVEND. De verplichting van landen om te betalen, zoals vastgelegd in het klimaatakkoord 30 jaar geleden, wordt uitgehold. Ze hoeven nu alleen nog maar het voortouw te nemen, terwijl andere landen aangemoedigd worden mee te betalen. Het mondiale Noorden schuift hiermee haar verantwoordelijkheid af, en laat de rest van de wereld stikken.

Hoe nu verder?

Deze uitkomst doet pijn, maar we zijn niet verslagen. Volgend jaar is de Klimaattop in Brazilië: na drie jaar onderhandelen in landen met weinig klimaatambitie en weinig ruimte voor activisme zijn de verwachtingen hooggespannen voor COP30. Bovendien is er in Bakoe afgesproken om het komende jaar verder te kijken naar hoe meer klimaatfinanciering kan worden opgebracht. Een klein lichtpuntje waar we zoveel mogelijk uit gaan halen.

Tot slot: de Klimaattoppen zijn en blijven een belangrijke manier om internationale afspraken te maken op klimaat. Maar ze zijn deel van het bredere proces van klimaatactie dat wereldwijd genomen wordt op lokaal, nationaal, en regionaal niveau. Er zijn zoveel verschillende drukpunten, samen brengen we het systeem in beweging!