“Vrouwen strijden voor rechten terwijl bedrijven geld verdienen in hun achtertuin”

Door Marit Maij, directeur ActionAid Nederland

Ze is negen maanden zwanger en kan ieder moment van haar derde kind bevallen. Toch is Kiiza Goretti naar de bijeenkomst van het Buliisa Women Development Network gekomen. Samen met ongeveer dertig andere vrouwen zit ze in de schaduw van een paar grote bomen op het terrein van het netwerk.

Mijn collega en ik mogen aansluiten om te luisteren naar het overleg dat ze voeren en de wijze waarop het netwerk andere vrouwen wil steunen. “Vrouwen moeten gezien worden als mensen,” wordt er onder andere gezegd. Het lijkt voor de hand liggend, maar de realiteit is helaas anders.

Het is indrukwekkend om te zien hoeveel energie de vrouwen van het netwerk hebben. Zeker als zij vertellen over de uitdagingen waar ze voor staan. En die zijn niet mals. De vrouwen moeten voor hun rechten vechten terwijl grote internationale bedrijven vet geld proberen te verdienen in hun achtertuin.

Vervuiling en sociale ontwrichting

Het district Buliisa ligt in noordwest Oeganda aan de oever van Lake Albert. Aan de overzijde van het meer zijn de bergen van de DRC (Democratische Republiek Congo) te zien. Een prachtig, vruchtbaar en groen landschap. Tot een paar jaar geleden. Sinds er onder de vruchtbare grond olie is gevonden veranderde alles.

Het Chinese Sinopec en Franse Total zijn in de regio aan de slag met de olie-exploratie. Grote stukken land zijn van de lokale gemeenschap onteigend. Als er compensatiegeld is, is het een veel te klein bedrag. Daarnaast gaat het geld eigenlijk altijd naar de mannen. Dat terwijl de vrouwen juist vaak het land verbouwen en hier hun eigen eten en inkomen uit halen.

Dankzij het meer was de gemeenschap ook grotendeels afhankelijk van de visvangst. Maar vissen gaat bijna niet meer: er wordt steeds minder gevangen. Komt het door overbevissing? Waarschijnlijk niet, stellen de vrouwen, want de verslechtering van de visstand kwam toch echt pas nadat er met de oliewinning werd begonnen.

Sinds de oliewinning begonnen is, is ook geweld tegen vrouwen toegenomen. Langs de wegen wonen nu veel migrantenarbeiders die voor de oliemaatschappijen werken. Er is al een aantal keer een meisje of jonge vrouw verkracht. Ook zijn er sekswerkers in het dorp gekomen, daar waar er eerder geen bordelen waren.

Een vuist tegen onrecht

Kiiza en haar collega’s van de vrouwengroep verwachten dat er nog veel meer vervuiling en sociale ontwrichting komt door de oliewinning. Samen willen zij daar een vuist tegen maken. Ze krijgen training van ActionAid, waardoor ze weten waar ze recht op hebben én hoe ze in actie kunnen komen. Als eerste willen ze serieus genomen worden als vrouwen, door aan tafel te komen bij de lokale overheid en de overleggen met Total. Een aantal vrouwen heeft ook de compensatieregel voor het land aangevochten. Bij de bank zijn ze mede-eigenaar van de bankrekening geworden en hebben daarmee toegang tot het geld van de compensatie gekregen. “We zijn nu niet meer bang voor mannen,” vertellen de vrouwen.

Kennis is macht

Inmiddels is Kiiza al vier keer gaan verzitten en rust ze half liggend op een dekentje. Het rommelt in haar buik, maar lachend stelt ze dat het kind nog niet in aantocht is. Desondanks is ze er niet minder strijdvaardig op geworden. Ze vertelt dat ze als groep nu meer informatie hebben over wat er gebeurt. En kennis is macht. Die kennis zetten ze in om op te komen voor hun rechten en de rechten van andere vrouwen en hun gemeenschap. Ik ben zeer onder de indruk van deze Kiiza en de vrouwengroep. Oneerlijke machtsverhoudingen kunnen alleen veranderen als ze worden uitgedaagd en op de schop genomen. Deze vrouwen doen dat samen, stap voor stap.

Met jouw steun kunnen deze vrouwen en vele anderen die ook te maken hebben met vormen van landroof en onrecht verder gaan met deze strijd. Doe jij mee? Doneer nu.