A Just Transition III: De wereld voeden met Agro-Ecologie

Inleidend overzicht

ActionAid droeg ook bij aan de derde web-sessie voor “A Just Transition” die ging over hoe de wereld te voeden met Agro-Ecologie . De eerste sessie ging over klimaatrechtvaardigheid en de tweede sessie over de energietransitie.

De huidige industriële landbouw draagt voor zo’n 25% bij aan de uitstoot van broeikasgassen en dus ook aan klimaatverandering en daarnaast aan ontbossing, een extreem verlies aan zowel biodiversiteit als agro-biodiversiteit. Is er een ecologisch, eerlijk en duurzaam alternatief voor de intensieve landbouw om de wereld te voeden?

Voor Pablo Tittonell (Argentinië), professor aan de Universiteit van Groningen en Chikondi Chabvuta (Malawi), adviseur voor ActionAid in Zuidelijk Afrika, is agro-ecologie het antwoord.

Wat is dit precies? Hoe kan het bijdragen aan voedselsoevereiniteit, vrouwenrechten en gender gelijkheid in minder welvarende landen? Onze collega en Sr. onderzoeker Danny Wijnhoud deelt hieronder de highlights van deze derde en laatste livecast over #JustTransition in samenwerking met Pakhuis de Zwijger en de Fair Green and Global alliantie.

Agro-ecologie versterkt positie van de vrouw

Een snelle analyse door Prof Tittonel toont aan dat de hedendaagse landbouw- en voedselsystemen niet duurzaam zijn en dat een transitie pertinent en urgent is. De Nederlandse consumptie heeft een grote voetafdruk op milieu en mensenrechten wereldwijd. Er wordt wereldwijd voldoende geproduceerd om de hele wereldbevolking te voeden maar niet de juiste diversiteit en kwaliteit op de juiste plek. Agro-ecologie kan zorgen dat de planetaire ecologische grenzen niet worden overschreden. Agro-ecologie is ook in Nederland in opkomst en dat echte agro-ecologie wordt gedreven door de natuur. Agro-ecologie navigeert op ecologische principes en draagt bij aan sociale verbeteringen gekoppeld aan sociale bewegingen betrokken bij lokale en regionale voedselsystemen.

Chikondi Chabvuta legt de essentie uit van natuurlijke methoden voor het beheer van bodemvruchtbaarheid en bestrijding van plagen, zoals die van de desastreuze “fall army worm”. Ze benadrukt het belang van agro-ecologie voor de versterking van de positie van de vrouw, alsook veerkracht tegen klimaatverandering en voedselsoevereiniteit.

Marcel van de Nijanatten, Beleidscoordinator voor het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, geeft uitleg over hoe Nederland betrokken is bij agro-ecologie op internationaal niveau en hoe elementen worden toegepast in de transitie naar kringlooplandbouw in Nederland en het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de EU, inclusief de plannen voor de “Green Deal”.

Belangrijkste conclusies en aanbevelingen

De voordelen van agro-ecologie voor vrouwenrechten, als bestaansbron voor vrouwen en het recht op voedsel van vrouwen en kinderen, zoals benadrukt door Chikondi Chabvuta, kwam sterk uit de verf. Vrouwen beschikken over de meeste traditionele en empirische kennis t.b.v. de uitvoer van agro-ecologie. Voedzame en resistente graangewassen, zoals gierst en sorghum en traditionele groenten zijn in recente decennia buiten beeld geraakt. Dankzij agro-ecologie komen ze echter weer terug en dragen ze bij aan een grotere voedselsoevereiniteit en de toegang tot voedzaam voedsel waarvan met name vrouwen en kinderen profiteren. Pablo Tittonell gaf grote bijval en stelde dat zonder de betrokkenheid door en kennis van vrouwen het behoud en juiste gebruik van agro-biodiversiteit niet optimaal benut wordt en zelfs verloren gaat. Agro-ecologie navigeert op feminisme.

Marcel van de Nijnatten gaf aan onder de indruk te zijn van de presentaties over de kracht agro-ecologie. Hij onderschrijft dat de Covid19 crisis inderdaad de kwetsbaarheden van voedselsystemen, zeker voor kwetsbare gemeenschappen, heeft blootgelegd zoals ook werd uitgelegd door Thomas Mnguni, een activist uit Zuid-Afrika. Ook onderschrijft hij het belang van een proactieve rol van lokale gemeenschappen en benadrukt dat het essentieel is de lokale context te beschouwen voor lokale voedselsystemen.

Meer aandacht is nodig voor de ongelijke machtsverhoudingen die een transitie naar agro-ecologie in de weg staan. Een kosten-baten analyses voor agro-ecologie in vergelijking met industriële landbouw zou aantonen dat de volume opbrengst van agro-ecologie iets lager ligt, maar dat de variatie in voedzaam en voedingsrijk voedsel veel hoger is. De kosten van inputs voor conventionele landbouw zijn echter vele malen hoger en daar komen klimaatschade en de kosten van het verlies aan natuur, agro-biodiversiteit en andere gezondheids- en milieuschade bij.

Prof Tittonell geeft aan dat consumenten een groot deel van de sleutel in handen hebben om duurzamer te consumeren en eten, wat reeds een groot verschil kan maken.

ActionAid gaat graag samen met andere maatschappelijke en boerenorganisaties verder in gesprek met de overheid om uit te zoeken hoe de interesse en intenties van de overheid m.b.t. agro-ecologie verder gestalte kunnen krijgen in beleid en praktijk.

Lees verder ook deze recente artikelen van ActionAid Nederland over de kracht van agro-ecologie en de strijd voor het behoud van agro-bidiversiteit .