De regering van Kenia heeft hun bilaterale investeringsverdrag (BIT) met Nederland eind vorig jaar officieel eenzijdig opgezegd. Dat heeft de Nederlandse minister voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking onlangs bekendgemaakt. Dit is een belangrijke overwinning voor economische rechtvaardigheid en het milieu. De beslissing weerspiegelt bovendien een groeiende wereldwijde trend om verouderde verdragen, die vaak bedrijfsbelangen voorrang geven boven openbaar welzijn, te herzien. Kenia voegt zich bij Zuid-Afrika, Tanzania en Burkina Faso als vierde Afrikaanse land dat zijn BIT met Nederland opzegt.
BITs, maar ook multilaterale verdragen zoals het Energy Charter Treaty, worden al lange tijd bekritiseerd omdat ze multinationals de mogelijkheid geven om regelgeving van algemeen belang aan te vechten. Dit beperkt het vermogen van een land om verantwoord te regeren op gebieden die vitaal zijn voor een duurzame ontwikkeling.
“ActionAid Kenia is ervan overtuigd dat investeringen en handel niet moeten worden geregeld door overeenkomsten die investeerders en bedrijven meer macht geven dan gaststaten en gemeenschappen,” legt Susan Otieno, uitvoerend directeur van ActionAid Kenia, uit. “Investeringen moeten bijdragen aan duurzame ontwikkeling, met name ten gunste van vrouwen en jongeren, en mogen geen schade toebrengen aan mensen of het milieu.”
Kenia’s beslissing om het verdrag met Nederland op te zeggen opent de deur naar meer rechtvaardige partnerschappen. “Als de twee landen doorgaan met onderhandelingen voor een nieuw verdrag, roept ActionAid op tot volledige publieke participatie en transparantie, zodat burgers een stem hebben in het proces,” vervolgt Susan. “Investeringen mogen geen negatieve invloed hebben op mensenrechten of het milieu, en internationale overeenkomsten mogen voor geen enkel land een belemmering vormen om deze cruciale gebieden te beschermen.”
Deze beslissing heeft ook breder effect. “Het besluit van Kenia’s regering schept een sterk precedent voor klimaatrechtvaardigheid en de behoefte aan een ander investeringskader,” vertelt Fernando Hernandez, beleidsadviseur bij Both ENDS. “Samen met soortgelijke acties in Europa, zoals het opzeggen van het Energy Charter Treaty door de EU, weerspiegelt het een groeiende toewijding om mensen en de planeet prioriteit te geven. Maatschappelijke organisaties spelen een sleutelrol in het doorvoeren van deze veranderingen.”
Meer landen in Afrika en daarbuiten heroverwegen momenteel hun investeringsverdragen, en worden daarbij toegejuicht, ondersteund en geïnformeerd door organisaties zoals ActionAid, SOMO en Both Ends. “Kenia biedt een krachtig voorbeeld voor andere landen die hun soevereiniteit willen opeisen en prioriteit willen geven aan duurzame ontwikkeling,” aldus Bart-Jaap Verbeek, senior onderzoeker bij SOMO. Voor een rechtvaardige, duurzame toekomst hopen we van harte dat meer landen snel zullen volgen.