In Stilfontein, Zuid-Afrika hebben maandenlang meer dan duizend mijnwerkers vastgezeten in een oude goudmijn, zonder water, voedsel of kans op ontsnapping. De politie sneed de toegang tot voedsel en water door om hen eenvoudig te kunnen arresteren. De Zuid-Afrikaanse partner van ActionAid MACUA (Mining Affected Communities United In Action) verspreidde beelden van de humanitaire crisis in de goudmijn en dwong reddingsacties af bij de rechter. Meer dan tweehonderd overlevenden zijn inmiddels gered. Voor honderden zama-zama’s kwam de hulp te laat.
Om aan armoede te ontsnappen zijn dagelijks duizenden zama-zama‘s, of informele mijnwerkers, op zoek naar restjes erts in afgedankte mijnen. De Zuid-Afrikaanse overheid noemt de arbeidsmigranten als in Stilfontein illegaal omdat ze zonder mijnvergunning en in zeer gevaarlijke omstandigheden met handgereedschap aan de gang gaan in verlaten mijnen. Zuid-Afrika heeft nog 6000 van dit soort oude mijnen.
De politie heeft in juli vorig jaar eerst de voedsel- en watervoorziening naar de goudmijn afgesneden. Daarna maakte men ook de uitgangen onklaar. De honderden mijnwerkers in het gangenstelsel rondom de diepe mijnschachten konden geen kant op. Honger en watergebrek leidde tot een ongekende humanitaire crisis, kilometers onder de grond.
ActionAid partner MACUA noemt dit ingrijpen een grove schending van de mensenrechten, wat niemand verdient. “Dit zijn geen criminelen, maar arbeiders, die voor hun families willen zorgen”, benadrukt directeur Christopher Rutledge. “Dit beleid is hun doodvonnis.”
Omwonenden van de mijn hebben zich met MACUA maandenlang verzet tegen het wrede politiebeleid, vaak met zorgen om familieleden. Ze lieten brieven, water, pap en medicijnen omlaag zakken. Duizend mijnwerkers zijn door burgers een voor een omhoog getakeld. Veel reddingspogingen zijn tegengewerkt door de politie.
Om te getuigen van het onrecht heeft MACUA gruwelijke telefoonbeelden van dode en levende mijnwerkers in de onderaardse gangen de wereld in gestuurd en de overheid voor de rechter gesleept. Op 10 januari gaf het Hooggerechtshof de regering opdracht om de mijnwerkers te bevrijden en hen voedsel, water en medische zorg te geven.
Het hof vindt het onacceptabel dat de politie deze mensen maanden veiligheid, voedsel en water onthield, terwijl de overheid het recht op een menswaardig bestaan juist behoort te waarborgen. De hoogste rechter en de aandacht van de wereldpers zijn een steun voor zama-zama’s, die behoren tot meest gemarginaliseerde en uitgebuite groepen in het land.
Bij de reddingsactie die op gang kwam zijn meer dan 300 lichamen en overlevenden omhoog getakeld voor het oog van de wereldpers.
ActionAid blijft met partner MACUA mijnbouwgemeenschappen ondersteunen om hun recht te halen.