Asefu Kirus is de leider van ActionAid’s Women Watch Group in Menkere, Ethiopië.
Voor het ontstaan van de Women Watch Groups kregen veel vrouwen te maken met geweld en misbruik. Schadelijke traditionele gebruiken, zoals meisjesbesnijdenis, kwamen veel voor. Ook konden alleenstaande vrouwen, zoals weduwen of gescheiden vrouwen, geen aanspraak maken op land of bezittingen.
Dit veranderde toen in 2010 twintig vrouwen deelnamen aan een ActionAid-training over hoe ze zichzelf en hun dochters konden beschermen tegen onder meer geweld, verkrachting en vroege uithuwelijking. Dit was het begin van de Women Watch Groups. Ook lokale leiders volgden de training.
De Women Watch Groups verbeteren het leven van vrouwen op meerdere vlakken. Zo geven ze hulp en ondersteuning omtrent zwangerschap en bevallingen. Ook krijgen zwangere vrouwen speciale pap voor en na de bevallingen.
Voor jongens werden ‘boys awareness clubs’ opgericht, bestaande uit één meisje en twee jongens uit elke klas. Om traditionele rollen te doorbreken, werden jongens aangemoedigd om koffie te maken (traditioneel een taak voor vrouwen) en hun moeders te helpen. Op lokale scholen beheren ze een speciale wasruimte voor meisjes, wat bijdraagt aan hygiëne rondom de menstuatie.
Sinds de start van het project zijn meer dan gemiddeld huwelijksverzoeken met jonge meisjes afgewezen, iets waar de jongens zich hard voor hebben gemaakt. Ook (seksueel) geweld en intimidatie zijn afgenomen. Alle deelnemers willen het project graag uitbreiden naar andere districten. Het spaar- en kredietprogramma, waarbij lokale, sociale ondernemingen worden opgezet en een deel van de winst opnieuw wordt geïnvesteerd, helpt daarbij.
In Kenia werkt ActionAid samen met de Kathonzweni Women’s movement, waarvan Jacinta Nyamai, (rechts) voorzitter is en Loise Kituku (links), penningmeester.
De groep heeft 200 leden, zowel mannen als vrouwen, en maakt zich sterk voor vrouwenrechten op 3 locaties in de regio. Zo runnen ze Girls Clubs op scholen, waar meisjes leren over onder meer hun rechten, het belang van onderwijs, vroege uithuwelijking, menstruatie en zwangerschap.
Ook werkt de groep aan een verblijf voor 500 meisjes bij de lokale school, zodat ze niet meer elke dag een lange weg van en naar school hoeven te lopen. Dit verkleint het risico op geweld en maakt het voor meisjes veiliger om naar school te komen.
Verder runt de vrouwengroep projecten waarbij vrouwen hun eigen onderneming opzetten, zodat ze zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien. In samenwerking met ActionAid heeft de groep ook een GBV (gender based violence) werkgroep opgezet, met vertegenwoordigers van rechtbanken en gevangenissen, dokters, politieagenten en politici.
ActionAid en de vrouwengroep betrekken met dit project meerdere aspecten in de samenleving, en dat heeft effect: vrouwen weten nu waar ze geweld kunnen melden, en mannen zijn zich ervan bewust dat geweld wordt bestraft.
Hibaq (15) uit Somaliland woont sinds 3 jaar in een vluchtelingenkamp. Toen haar land in 2017 werd getroffen door extreme droogte, stierf hun vee en moest ze met haar familie op zoek naar water en voedsel. Zo kwamen ze terecht in een vluchtelingenkamp, waar de omstandigheden niet veel beter zijn. Er is gebrek aan water, voedsel en veiligheid. Waar Hibaq en haar zus voorheen hielpen met het verzorgen van vee en het verbouwen van voedsel, zitten ze nu een groot deel van de dag in hun tent, die ze elke week moeten repareren omdat het niet bestand is tegen de wind.
Het leven in het vluchtelingenkamp geeft Hibaq het gevoel dat ze in een gevangenis woont. Ze voelt zich erg onveilig in het dunne tentje, dat weinig bescherming biedt tegen het weer, indringers en wilde dieren. Regelmatig komt het voor dat mannen hun tent proberen binnen te dringen. Veel vrouwen in het kamp zijn op deze manier aangerand of verkracht. Daarom slapen ze slecht. Als ze ’s nachts naar het toilet moeten, wat bij gebrek aan sanitaire voorzieningen buiten op de grond moet, gaan ze samen. Ze lopen daarnaast verhoogd risico’s op infecties omdat er geen schoon water is om zich te wassen.
ActionAid zet Women Safe Spaces op in vluchtelingenkampen. Hier kun vrouwen terecht voor bescherming, hulp en advies. Ook krijgen vrouwen voorlichting over hun rechten en wordt er gewerkt aan vrouwelijk leiderschap. Zo krijgen vrouwen een centrale rol in de distributie van hulpgoederen. Ook zorgen we voor sanitaire voorzieningen voor vrouwen in de buurt van de safe spaces.
Rhinet (18) uit Oeganda zag jarenlang hoe haar moeder werd mishandeld als gevolg van huiselijk geweld. Dat heeft haar alleen maar gesterkt in haar overtuiging om zelfstandig en onafhankelijk te worden. Ze wil haar familie laten zien dat ze alles kan bereiken wat ze wil. Haar moeder, die door ActionAid werd gesteund bij het opzetten van een eigen onderneming, is haar heldin. Het liefst zou ze een huis en een auto voor haar kopen, om haar te bedanken voor alle liefde en steun die ze geeft aan haar kinderen.
Rhinet ziet veel geweld tegen meisjes en vrouwen om zich heen. Ze hoort hoe ze worden ontvoerd, verkracht en vermoord en neemt daarom maatregelen om zichzelf te beschermen. Ook merkt ze dat mannen als superieur worden beschouwd ten opzichte van vrouwen, waardoor ze denken dat het oké is om hun vrouw te slaan. Maar het wordt als not done gezien als een vrouw haar man slaat. Dat alles maakt dat Rhinet gepassioneerd is over vrouwenrechten; ze neemt de boeken van haar moeder over GBV (gender based violence) mee naar school en naar vrienden.
Rhinet gelooft sterk in de kracht van onderwijs en informatie als manier om huiselijk geweld tegen te gaan. Het zorgt ervoor dat meisjes zich bewust zijn van hun rechten en ze weten hoe ze geweld moeten melden. Ook denkt ze dat het zal helpen als vrouwen economisch onafhankelijk zijn, zodat ze niet meer bij hun man om geld hoeven te vragen.
Talat (28) uit India trouwde op haar zeventiende. Het huwelijk begon goed, maar al snel begon de mishandeling door haar man en zijn familie. Ook mocht ze nergens alleen naartoe, zelfs niet naar het toilet of bij haar moeder op bezoek. Uiteindelijk hielp die haar te ontsnappen. Talat kwam in contact met de Gauravi crisisopvang, waar ze hulp kreeg en de kans om een opleiding te volgen. Ze koos ervoor om de eerste vrouwelijke riksja-chauffeur in haar district te worden. Met een lening van Gauravi kocht ze een e-riksja, waarmee ze nu haar geld verdient en haar moeder onderhoudt.
Bij het uitbreken van de coronacrisis besloot Talat vrijwilligerswerk te doen voor Gauravi door met haar e-riksja voedselpakketten rond te brengen. “ActionAid en Gauravi zijn erg belangrijk in mijn leven. Toen ik hulp nodig had, gaven ze me vertrouwen en steun. Ik wil nu anderen helpen, net zoals ik zelf ooit ben geholpen.”