4 dingen die nu in New York gebeuren voor een economie die werkt voor vrouwen

Verdiepingsstuk door Rachel Walker – onze vrouwenrechten campaigner

Tijdens de Women’s March op 9 maart zag ik een protestbord met “I got 99 problems and the patriarchy is all of them.” Een mooie manier om kort een systeem van sociale, culturele en economische gewoontes waardoor gendergelijkheid onmogelijk wordt gemaakt samen te vatten. Ieder jaar rond deze tijd verzamelen in New York vrouwenrechtenactivisten en overheden vanuit de hele wereld om samen in dit systeem te duiken en oplossingen te bespreken tijdens de CSW (Commission on the Status of Women): hét jaarlijks moment voor vrouwenrechten in de Verenigde Naties.

De CSW vindt dit jaar plaats van 11 maart tot en met 22 maart met een focus op onderwerpen die op de nexus van de economie, de staat en vrouwenrechten zitten: infrastructuur, sociale zekerheid en publieke voorzieningen. Doormiddel van deze blog wil ik met jullie 4 belangrijke dingen delen die nu in New York gebeuren om aan een feministische economie te bouwen.

1. Women work, taxes don’t.

Belastingen zijn de voornaamste en betrouwbaarste inkomstenbron van overheden om te betalen voor alles wat we als maatschappij nodig hebben: scholen, ziekenhuizen, wegen, culturele instellingen. Op deze manier zijn belastingen geweldig, ook al vinden we het niet altijd leuk om ervoor te betalen. In veel ontwikkelingslanden worden belastingen vaak op een regressieve manier geïnd zoals door BTW, omdat dit een makkelijkere manier van inning is dan loonheffing of belasting op vermogen. Internationale adviesraden als de Wereldbank en IMF moedigen overheden aan om op deze manier belasting te innen.

Het probleem met regressieve belastingen is dat arme mensen, vooral degenen die in de informele sector werken, er harder door geraakt worden en proportioneel meer belasting betalen dan rijkere mensen. Informele werkers betalen ook nog eens vaak belasting als eigenaren van kleine bedrijven. Vrouwen worden al helemaal hard geraakt door regressieve belastingen. Dit komt omdat de allerarmsten vooral uit vrouwen bestaan, vrouwen over minder vermogen beschikken, en in lage- en middeninkomenslanden 50-80% van vrouwen informeel werken. Voeg ook nog eens toe het grote probleem van belastingontwijking door grote internationale bedrijven (o.a. via Nederland) en de druk op regressieve belastinginning bij vrouwen wordt nog groter. Tijdens de CSW is de ‘Global Alliance for Tax Justice,’ waar ActionAid deel van is, aan het pleiten voor een einde aan belastingontwijking door multinationals en een reductie van de oneerlijke belastinglast voor vrouwen. Voor meer ga naar twitter en volg @GA4TJ.

2. Tax power!

Als we even door gaan op belastingen, kun je simpelweg stellen dat belastingen gelijk staan aan macht. In de eerste plaats zijn belastingen een instrument van de overheid om te beslissen hoe welvaart verdeeld wordt in een maatschappij en wie er het voordeel van geniet. Bijvoorbeeld door de keuze over welke publieke voorzieningen een land heeft en voor wie deze beschikbaar zijn. Vrouwen zijn in grotere mate afhankelijk van publieke voorzieningen en infrastructuur omdat ze vaker de zorg dragen voor kinderen en zieken, en omdat het hebben van infrastructuur als schoon water en kinderopvang bepaalt of vrouwen kunnen werken of niet. Bovendien, wanneer vrouwen werken is dit vaak in de publieke sector.

De beslissingen over wat er met belastinggeld gedaan wordt zijn dus van groot belang voor vrouwen, maar veel te vaak zijn zij niet deel van de besluitvormingsgroep. Op de CSW zijn vrouwenrechtenactivisten aan het pleiten voor ‘Gender Budgeting.’ Dit houdt in dat tijdens besluitvorming over belastingsuitgaven, en bij de ontwikkeling en implementatie van publieke voorzieningen, groepen vrouwen uit verschillende inkomensgroepen betrokken moeten worden. Gender budgeting zorgt niet alleen voor gelijke tax power, maar leidt er ook toe dat vrouwen meer in staat zijn om hun overheden verantwoordelijk te houden voor gender-responsive publieke voorzieningen. India, Rwanda en Bangladesh zijn al aan het experimenteren met gender budgeting. Voor meer ga naar twitter en volg @GA4TJ.

3. Privatisering van vrouwenrechten

Overheden hebben dus een verantwoordelijkheid om publieke voorzieningen en infrastructuur te leveren. Dit is waar we op stemmen, toch? De ene partij belooft goedkoper openbaar vervoer voor ouderen, de ander belooft dat minder ziekenhuizen zullen sluiten, en weer een ander belooft onderwijs met meer leraren en betere beloning. Er is wereldwijd een trend, aangemoedigd door de Wereldbank en IMF, om de verzorging van publieke voorzieningen over te laten aan private bedrijven ofwel het privatiseren van publieke voorzieningen. Privatisering zorgt ervoor dat de winst belangrijker wordt dan sociale doelen en brengt grotere kosten en risico’s voor overheden en burgers met zich mee.

Waarom is dit een probleem voor vrouwenrechten? Privatisering veroorzaakt disproportioneel meer schade voor vrouwen en versterkt de bestaande genderongelijkheid. In plaats van dat vrouwen meer toegang krijgen tot publieke voorzieningen, kunnen bedrijven winst maken elke keer als een vrouw gebruik maakt van een voorziening als kinderopvang. Vrouwen hebben nog steeds geen inspraak in hoe de publieke diensten geregeld worden en hebben geen manier om die bedrijven verantwoordelijk te houden voor de toegankelijkheid van publieke voorzieningen. Tijdens de CSW zijn verschillende groepen als de Bretton Woods Project, FEMNET en ActionAid aan het pleiten voor publieke voorzieningen die toegankelijk zijn voor alle vrouwen, aansluiten op wat vrouwen nodig hebben en willen, en door overheden worden verleend die daar de verantwoordelijkheid voor horen te dragen. Meer kun je lezen in ‘Gender Equality and Macroeconomics.’

4. Gender en Trade coalitie

Eerst het goede nieuws: er is wereldwijd steeds meer erkenning voor hoe ver hedendaagse handelspraktijken vrouwen benadelen en dat er verandering nodig is, ook door Nederland. Het slechte nieuws is alleen wel dat er op een hele eenzijdige manier met vrouwenrechten om wordt gegaan in het debat over handel en vrouwenrechten. Vaak gaat het over ‘het verdienvermogen van vrouwenrechten’ en hoe we meer vrouwelijke entrepreneurs kunnen aanmoedigen binnen de topklassen van de maatschappij.

Het debat erkent niet dat vrouwen juist al een groot deel uitmaken van wereldwijde handelsstromen, alleen wel met erg slechte voorwaarden. Denk maar aan voornamelijk vrouwelijke naaisters in grote fabrieken in exportzones van Bangladesh, boerinnen die op grootschalige boerderijen moeten werken nadat hun land is afgepakt door een internationaal bedrijf in Kenya. Daarnaast vragen zogenaamde ‘21^ste eeuw handelsverdragen’ als CETA en TTP ook nog eens dat publieke voorzieningen beschikbaar worden gemaakt voor private levering. Tijdens deze CSW is dan ook de ‘Gender and Trade Coalition’ gelanceerd, die met al meer dan 200 ledenorganisaties, inzichten zal delen op gender en handel met een focus op publieke voorzieningen, het klimaat en arbeid om negatief handelsbeleid te bevechten en alternatieven voor te stellen. Voor meer kun je naar www.gendertradecoalition.org.