ChristenUnie, GroenLinks, PvdA en SP introduceren mensenrechten-waakhond
Een belangrijke stap voor mensenrechten, duurzaamheid en gendergelijkheid vandaag. De ChristenUnie dient samen met de SP, Groenlinks en PvdA, een initiatiefvoorstel in dat de Nederlandse regering oproept om IMVO-wetgeving voor bedrijven in te richten. Dit voorstel zal mensenrechtenschendingen en milieuschade in de productieketens van Nederlandse bedrijven voorkomen. Een positieve ontwikkeling voor de gemeenschappen waar ActionAid mee werkt die bijvoorbeeld lijden onder vervuiling door mijnbouwbedrijven. Daarom ondersteunen wij dit voorstel van harte. ActionAid vindt het belangrijk dat er rekening wordt gehouden met vrouwenrechten en gendergelijkheid binnen dit voorstel. Mensenrechtenschendingen door bedrijven zijn namelijk niet gender-neutraal.
Nog te vaak mensenrechtenschendingen in ketens van Nederlandse bedrijven
Mensenrechtenschendingen zoals vervuiling, landroof, moderne slavernij en uitbuiting van werknemers wordt nog te vaak aangetroffen in de ketens van Nederlandse bedrijven. Ook de corona-crisis laat zien dat er nog veel ongelijkheid is in ketens en dat vrouwen hier vaak de dupe van zijn. Bijvoorbeeld de textielarbeidsters in Myanmar die hun baan verloren omdat grote, Europese kledingmerken hun bestellingen afzegden, met alle negatieve gevolgen van dien. ActionAid werkt al jaren met gemeenschappen die getroffen worden door de negatieve kant van handel en internationaal ondernemen, zoals vervuiling, landroof en uitbuiting. Vrouwen worden vaak extra getroffen door deze mensenrechtenschendingen door bedrijven, vanwege bestaande genderongelijkheid.
Vrijwillige maatregelen werken onvoldoende
Het Nederlandse beleid voor maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) bestaat tot nog toe vooral uit vrijwillige maatregelen die bedrijven vragen om internationale IMVO-standaarden na te leven. Deze vrijwillige maatregelen zijn onvoldoende effectief geweest om te zorgen Nederlandse bedrijven mensenrechten respecteren, aldus de vier partijen. Een belangrijk onderdeel van dit beleid zijn de IMVO-sector convenanten, een samenwerking tussen overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijven om misstanden in ketens te voorkomen. Toen minister Ploumen in 2014 met dit beleid kwam was Nederland nog een voorloper op het gebied van IMVO. Inmiddels wordt Nederland aan alle kanten ingehaald, bijvoorbeeld door Frankrijk en Zwitserland, met ambitieuzer beleid.
De convenanten worden op dit moment geëvalueerd omdat de regeringspartijen dit hebben afgesproken in het regeerakkoord. Minister Kaag (int. handel & ontwikkelingssamenwerking) moet onderzoeken of er aanvullende middelen nodig zijn om respect voor mensenrechten door bedrijven af te dwingen. Met dit initiatiefvoorstel nemen de 4 partijen alvast een voorschot op deze evaluatie en het aanvullende beleid van minister Kaag. Veel onderzoeken wijzen namelijk al uit dat de vrijwillige maatregelen onvoldoende zijn: zo zijn er nog te weinig bedrijven aangesloten bij de convenanten, gelden ze niet voor alle sectoren en wordt er weinig voortgang gemaakt met alle stappen die nodig zijn om mensenrechten in ketens te respecteren.
IMVO-wetgeving: de waakhond voor mensenrechten
Het voorstel vraagt van Nederlandse bedrijven dat ze hun ketens checken op risico’s voor mensenrechten en milieu. Bedrijven moeten dan een plan opstellen voor het voorkomen en tegengaan van deze risico’s en dit plan publiek maken. Wanneer er daadwerkelijk schendingen worden aangetroffen waar Nederlandse bedrijven bij betrokken zijn, moeten ze zorgen voor compensatie voor de slachtoffers. Eigenlijk zijn er al internationale standaarden die dit van bedrijven vragen en ook de Nederlandse overheid roept bedrijven op om dit te doen. Helaas doet slechts 35% van grote, Nederlandse bedrijven dit daadwerkelijk, aldus onderzoek door het Ministerie van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. Het is duidelijk: er is een wet nodig, die naleving van standaarden door bedrijven afdwingt en mensenrechten beschermt, in aanvulling op de vrijwillige maatregelen die er nu zijn! De aankomende tijd zal de Tweede Kamer in gesprek gaan over dit voorstel. Minister Kaag kan er voor kiezen om dit voorstel over te nemen en zo te zorgen dat Nederland weer een koploper wordt op het gebied van mensenrechten. ActionAid volgt het gesprek en zal blijven pleiten voor wetgeving die rekening houdt met vrouwenrechten en gendergelijkheid.
“We hebben IMVO-beleid met tanden nodig, een waakhond om te zorgen dat bedrijven mensenrechten respecteren. Het convenanten beleid gebaseerd op vrijwilligheid is in die zin meer een schoothondje, aaibaar maar zorgt er onvoldoende voor dat mensenrechtenschendingen worden voorkomen of aangepakt“
– Kelly Groen, Beleidsadviseur ActionAid
