Activist Keke fietst tegen mijnbouw: “Er moet iets veranderen en ik sta vooraan!”

Op zondag 16 juli, Nationale Jongerendag in Zuid-Afrika, fietsten jongerenactivisten samen met ActionAid langs grote vervuilende mijnbouwbedrijven in Johannesburg. Dit om aandacht te vestigen op de mensenrechtenschendingen en milieuschade die gepaard gaan met mijnbouw voor de energietransitie. De klimaatcrisis maakt de energietransitie noodzakelijk. Maar de gigantische vraag naar grondstoffen voor deze transitie leidt tot vervuiling, misbruik en uitbuiting van gemeenschappen in landen als Zuid-Afrika.

We spraken deelneemster en jongerenactivist Keke, die met haar moeder en dochter op steenworp afstand van een mijn woont. Ze ervaart de directe gevolgen van mijnbouw op haar gemeenschap: werkloosheid, geweld tegen vrouwen, milieuvervuiling en meer. Daarom strijdt zij voor een betere toekomst, waarin niemand meer de dupe is van oneerlijke mijnbouw.

“Ik doe mee aan dit protest omdat ik een stem wil zijn voor mijn gemeenschap.” – Keke

Mijnbouw en de elektrische fiets

Vorig jaar hebben we in Nederland met de Fairbike aandacht gevraagd voor de schade aan mens en milieu die in onze e-bike batterijen verstopt zit. Hoewel een overstap naar elektronische voertuigen zoals de e-bike een belangrijk onderdeel is van onze energietransitie, dreigt de mijnbouw die nodig is voor de grondstoffen voor deze producten oude patronen van uitbuiting en schade in grondstofrijke landen te herhalen. Dit probleem kunnen we alleen samen aanpakken, vanuit Nederland én de landen waar de mijnbouw plaatsvindt, zoals Zuid-Afrika. Daarom organiseren we samen in Nederland een goed gesprek met verschillende mensen uit de e-bike industrie en dus in Johannesburg deze fietstour, getrokken door Zuid-Afrikaanse jongeren.

Onze partner MACUA/WAMUA (Mining Affected Communities in Action/Women Affected by Mining United in Action) zet zich al jaren in Zuid-Afrika in voor het versterken van de positie van gemeenschappen, en specifiek vrouwen en jongeren, in door mijnbouw getroffen gemeenschappen. Rond de 40 jongeren gelieerd aan de jongerenbeweging van MACUA/WAMUA zijn uit verschillende gemeenschappen in de Zuid-Afrikaanse provincie Gauteng samengekomen om campagne te voeren voor een écht duurzame energietransitie, waar mijnbouw plaatsvindt met respect voor mensenrechten. Sommige van de jongeren hebben hiervoor zelfs leren fietsen.

De jeugd vormt de toekomst

Keke hoopt dat de fietstour bewustwording zal brengen over de impact van mijnbouw op hun dagelijks leven, net zoals met de vele andere activiteiten en protesten die MACUA/WAMUA organiseert om de situatie van mijnbouwgemeenschappen te verbeteren. “Ik sta vooraan om te zorgen dat die verandering er komt”, vertelt Keke. “De vrouwen in mijn gemeenschap zijn erg trots op mij dat ik dit doe.”

De ervaringen en inzichten van jongeren zijn cruciaal, aldus Keke, zij weten namelijk welke problemen er spelen en waar de oplossingen liggen. De missie van de jeugdtak YAMUA (Youth Affected by Mining United in Action) is om jongeren te activeren en betrekken zodat zij onderdeel worden van besluiten die hen raken. Keke vertelt: “De jeugd vormt de toekomst; we moeten samen op zoek naar een oplossing om onze planeet te redden.”

Grote uitdagingen

Keke benadrukt de grote uitdagingen die zij en haar gemeenschap door de mijnbouw ervaart. De mijn heeft geen positieve invloed. Zo is er vrijwel geen werkgelegenheid voor gemeenschapsleden. De vervuiling door de mijnen leidt ertoe dat vrouwen geen voedsel meer kunnen verbouwen en geen toegang hebben tot schoon drinkwater. Hierdoor zien vrouwen zich vaak gedwongen om hun lichaam te verkopen, om zo voor hun gezin te kunnen zorgen. Ook leidt de armoede tot een toename in criminaliteit onder jongeren. Ondertussen kijken de mijnbouwbedrijven alleen naar de winst die ze maken.

“De bedrijven hebben ons niet geraadpleegd over hun komst in de gemeenschap, we waren nergens op voorbereid.” – Keke

Vrouwen worden het zwaarst getroffen door mijnbouw: zij zorgen voor het gezin. Dit wordt ze volgens Keke lastig gemaakt. “De mijnen vervuilen ons voedsel, ons water en ons land. Hierdoor worden wij en onze kinderen ziek”, aldus Keke.

De fietstour

“Activisme zit in mijn bloed; Ik wil impact hebben op de volgende generatie, onze kinderen, dat zij in een betere wereld en op een betere plek leven.” – Keke

De fietstocht was volgens Keke een goed initiatief om bewustwording te creëren over de impact van mijnbouw op hun leven. Juist de landen en gemeenschappen die het minst hebben bijgedragen aan de klimaatcrisis worden nu opnieuw de dupe van de transitie naar duurzamere energiebronnen. Keke en haar gemeenschap streven naar een rechtvaardige transitie, vrij van mensenrechtenschendingen en goed voor de planeet.

Om dit voor elkaar te krijgen, brengt Keke andere jongeren in beweging. Samen spreken ze zich uit. Een sterke jeugdbeweging vindt de activiste erg belangrijk, als de generatie van de toekomst.

“Ik kom in actie voor een beter leven. Het geeft me rust en hoop voor een betere toekomst met goed onderwijs en een beter levensonderhoud.” – Keke