De wereld heeft nieuw leiderschap nodig. ActionAid werkt in 45 landen aan een eerlijke, gendergelijke en duurzame wereld zonder armoede of onderdrukking. De huidige vormen van leiderschap houden die ongelijkheid in stand. En dat heeft alles te maken met macht: wie krijgt wat, wie beslist wat, wie doet wat en wie bepaalt de agenda?
Bij ActionAid bevragen we die macht en bieden we een alternatief in de vorm van onze 10 intersectionele feministische leiderschapsprincipes. Deze principes spelen een centrale rol bij het bereiken van onze missie en doelen.
Dit klinkt misschien allemaal wat abstract, dus nemen we je graag mee:
We denken soms dat macht gaat om geld, middelen of spullen. Maar dat is niet helemaal zo. Het gaat er meer over hoe het komt dat sommige mensen meer geld, middelen en spullen hebben. Inzicht in hoe macht werkt, wat de gevolgen zijn van het huidige machtssysteem en hoe we macht eerlijker kunnen verdelen, vormen de basis voor feministisch leiderschap.
Oftewel: hoe kansen, rechten en privileges zijn verdeeld. Kijken naar privileges, ook die van jezelf, is een goede manier om te begrijpen waar (jouw) macht zit. En waar je die kunt inzetten. Want of je bepaalde privileges wel of niet hebt, daar kun je niks aan doen. Maar hoe je met privileges omgaat, wel.
ActionAid gelooft dat niemand beoordeeld, veroordeeld of gediscrimineerd mag worden op basis van gender of identiteit en dat iemands gender geen invloed mag hebben op kansen, middelen, rechten of privileges. Onze manier van werken bouwt voort op het werk van de Indiase Srilatha Batliwala. Haar werk biedt – naast vele inzichten – handvatten om zelf praktisch aan de slag te gaan met het feminisme.
Feministen zetten zich in voor sociale, politieke en economische gelijkheid tussen alle genders. Feminisme is daarmee een reactie op het patriarchaat: een machtssysteem waarin de rol van de man dominant is en een systeem dat voordeel geeft aan alles wat stereotyperend ‘mannelijk’ is. In het feminisme kijken we naar hoe scheve machtsverhoudingen en systematische onderdrukking leiden tot ongelijkheid en armoede én hoe dit kan worden opgelost.
Bij intersectioneel feminisme gaat het om de interactie tussen diverse factoren bij het bespreken van ongelijkheid. We bekijken dus niet alleen de verschillen tussen man/vrouw/genders, maar ook tussen etnische groeperingen, economische klassen, leeftijd, religie, geografische locatie, seksuele oriëntatie, socio-economische achtergrond, beperkingen en andere factoren. In de strijd voor echte gendergelijkheid is het belangrijk om te weten hoe gender-discriminatie overlapt met andere vormen van uitsluiting en onderdrukking en wat de impact daarvan is.
Op basis van het werk van Srilatha Batliwala hebben we 10 feministische principes geïdentificeerd en uitgewerkt in een raamwerk voor gedrags- en omgangsnormen op het werk. Het zijn 10 basisprincipes die ten grondslag liggen aan feministisch leiderschap. De principes inspireren ons én geven ons richting. Ze gelden voor iedereen die bij ActionAid werkt, in alle 45 landen.
“Maak ze je eigen”, is het doel voor nieuwe collega’s, zodat je de principes daarna overtuigd en vanuit kracht kunt toepassen. Verkennen, leren en reflecteren zijn belangrijke onderdelen van dit proces. Ieder ActionAid kantoor, van Kenia tot Bangladesh, organiseert regelmatig workshops over de principes. Tijdens webinars worden ervaringen en lessons learned tussen landen uitgewisseld.
We geloven dat de feministische principes op het werk zorgen voor positief en inclusief leiderschap voor alle collega’s. Ze hebben invloed op ons gedrag en zijn op die manier bepalend voor de cultuur op de werkvloer. Dit is de essentiële bron van waaruit we onze organisatie bouwen opdat we optimaal in staat zijn om verandering in de wereld te bewerkstelligen.
Om deze positieve werkcultuur te verspreiden en onze kennis en tools te delen, bieden we aan organisaties de training Feministisch leiderschap. Aan de hand van de 10 leiderschapsprincipes kunnen organisaties zelf feministisch leiderschap toepassen op de werkvloer.
Lees meer over de training Feministisch Leiderschap
“Language is power, life and the instrument of culture, the instrument of domination and liberation,” aldus feministisch auteur Angela Carter. De taal die je gebruikt in je dagelijks leven, in je bedrijf of organisatie, of in je Instagram-posts, heeft altijd te maken met politiek. Woorden spelen een grote rol in hoe we de wereld om ons heen zien en begrijpen. Daarom is het essentieel om bewust je woorden te kiezen.
Hoe taal bepaalde mensen (onbewust) uitsluit, noemen we linguistic bias. Een aantal voorbeelden hiervan zijn woorden die een stereotype beeld tegenspreken (girlboss, werkende moeder) of woorden die uitzondering benadrukken (andere cultuur, andere seksuele geaardheid). Deze woorden verklappen dat je niet van vrouwen verwacht dat ze de baas zijn en dat je heteroseksualiteit normaal vindt en homo- bi-, of aseksuele mensen anders.
Daarnaast is een feministische woordenschat belangrijk omdat problemen in de wereld pas opgelost kunnen worden als we ze benoemen. Termen als ‘verkrachtingscultuur’ zijn nodig om te erkennen dat verkrachting gebeurt in de context van structurele machtsverschillen tussen verschillende genders, bijvoorbeeld. De term ‘institutioneel racisme’ is nodig om aan te wijzen hoe racisme zichtbaar is in verschillende instituties. Zo’n term trekt de aandacht voor de structurele aard van een probleem, in plaats van het te zien als allemaal losstaande incidenten.
Het gebruiken van een feministische woordenschat is dus ontzettend belangrijk. Wil je leren welke woorden jij als feministische leider écht moet kennen?