Wat de EU “Boer tot Bord” strategie betekent voor boerinnen in het Globale Zuiden

Isabelle Brachet, Senior EU-beleidsadviseur voor ActionAid, schreef een kort opiniestuk over de betekenis van de Europese “Boer tot Bord”(“Farm to Fork”) strategie voor kleinschalige boeren in het Globale Zuiden.

De strategie betekent een positieve stap voor een ‘rechtvaardige en groene transitie’ binnen de Europese landbouw. Dit opiniestuk geeft een overzicht van de positieve aspecten, maar onderzoekt ook de tekortkomingen. Het gaat in op de vraag in hoeverre de strategie ook zal bijdragen aan een positieve transitie buiten de EU-grenzen of onvoldoende.

De doelen van “Boer tot Bord”

Momenteel gaan er wereldwijd  dagelijks  ruim 800 miljoen mensen met honger naar bed en wordt voedselzekerheid verder bedreigd door de coronacrisis.

De strategie kent een breed spectrum aan doelstellingen zoals het reduceren van het gebruik aan chemische bestrijdingsmiddelen en kunstmest, het promoten van gezondere diëten, het verminderen van voedselverspilling en uitbreiding van de biologische landbouw. Dit zijn positieve stappen, maar de aangekondigde maatregelen zijn helaas nog onvoldoende om de enorme negatieve milieu, sociale en gezondheidsimpacts voldoende de kop in te drukken.

Het effect van “Boer tot Bord” op het Globale Zuiden

Dit zijn de verwachte positieve en minder positieve impacts van de EU-strategie op boeren, boerinnen en landbouw in het Globale Zuiden bijbehorende aanbevelingen:

1. Boost voor duurzaamheid en agro-ecologie
   De EU zal in het Globale Zuiden investeren in landbouwonderzoek & innovatie, aanpassing aan klimaatverandering, duurzaam landgebruik, landrechten en de ondersteuning van agro-ecologie. ActionAid hoopt dat dit zal leiden tot ecologische oplossingen, een versterking van de veerkracht tegen klimaatverandering, extra ondersteuning aan boerinnen en vrouwenrechten, duurzame bestaansbronnen en het opschalen van agro-ecologie.
2. Minder ontbossing elders in de wereld
   De EU is van plan om met wetsvoorstellen te komen om de invoer van producten die tot ontbossing leiden buiten de EU, zoals sojabonen uit het Amazonegebied, in te dammen. ActionAid dringt erop aan dat naast het reguleren van dergelijke import het noodzakelijk is dat de EU de vraag naar dergelijke producten, vooral veevoer en vlees, vermindert. Dit betekent dat de vleesconsumptie dus sterk moet afnemen.
3. Wereldwijde aanpak en stem van maatschappelijke organisaties belangrijk
   De EU heeft als doel om een wereldwijde transitie naar duurzame voedselsystemen te promoten, zoals via de Verenigde Naties. Multilaterale samenwerking om gemeenschappelijke wereldwijde problemen aan te pakken is cruciaal. ActionAid vindt dat de EU een rol heeft te spelen om te garanderen dat er ruimte is voor maatschappelijke organisaties en organisaties van kleinschalige boeren om mee te kunnen praten en beslissen. Dit is belangrijk om te voorkomen dat alle beslissingen genomen worden door grote landbouwmultinationals die slechts belang hebben bij  het handhaven van hun eigen machtspositie. ActionAid vindt ook dat de EU en haar lidstaten meer proactief en daadkrachtig moeten pleiten voor agro-ecologie,  en agro-ecologie moeten ondersteunen omdat dat beter is voor mens, natuur en klimaat.
4. Zorgen over maatschappelijk verantwoord ondernemen
   De EU dient haar handelsverdragen aanwenden om handelspartners aan te sporen de Europese richtlijnen en standaarden voor landbouw en voedsel volledig te respecteren. Tot op heden heeft de toename van mondiale handelsketens slechts geleid tot het verplaatsen van werkzaamheden naar lage lonen landen in plaats van het exporteren van hogere ethische standaarden ter bescherming van werknemers daar.

Blinde vlekken in de “Boer tot Bord” strategie

Waar de strategie vooral tekortschiet is bij het gebrek aan erkenning van de spanning die bestaat tussen de promotie van internationale handel in landbouw- en voedselproducten en de noodzaak om lokale voedselsystemen en korte ketens te beschermen. Er wordt ook met geen woord gerept over de negatieve impact van internationale handel op klimaatverandering en het milieu.

Het lijkt dat sommige Europese beleidsmakers vrezen dat het vragen stellen bij de vrije handel het Europese project in gevaar zal brengen. ActionAid vindt dat niet en stelt dat de EU juist een andere visie op de mondiale economie kan ontwikkelen die gericht is op het beschermen van de mens en planeet in plaats van het promoten van vrije handel met alle negatieve gevolgen die dat heeft.

Meer ambitie nodig voor écht duurzame landbouw- en voedselsystemen

De EU zou juist moeten investeren in samenwerking en gelijkheid in plaats van competitie. De coronacrisis legt de kwetsbaarheden van het huidige mondiale systeem bloot terwijl de industriële landbouw klimaatverandering versterkt, wat weer de kleinschalige voedsellandbouw ondermijnt en een negatief effect heeft op de planeet in zijn geheel. Opmerkelijk is dat het coronavirus in sommige landen inmiddels heeft geresulteerd in betere alternatieven zoals de versterking van lokale voedselsystemen die de sociale bescherming versterken.

Het is zaak voor de EU om haar ambities ten behoeve van rechtvaardige en groene landbouw- en voedselsystemen nog verder op te voeren.