Hoe meisjes en vrouwen door klimaatverandering worden geraakt

Klimaatverandering heeft grote gevolgen voor miljoenen mensen wereldwijd. Maar in ontwikkelingslanden worden vrouwen en meisjes het hardst getroffen. Aan de hand van ons werk in landen als Somaliland en Bangladesh, laten we zien hoe de klimaatcrisis het leven van veel meisjes en vrouwen compleet verandert.

1. Geweld tegen vrouwen neemt toe

De zusjes Nimco en Hibaq (15 en 19 jaar) leven in een vluchtelingenkamp in Somaliland. ’s Nachts zijn ze alert en liggen ze vaak wakker om meteen te kunnen reageren mochten er mensen hun tent binnen dringen. Soms doen ze geen oog dicht omdat ze bang zijn aangevallen te worden.

“Ik voel me onveilig omdat we een zwakke tent hebben,” vertelt Hibaq. “Soms proberen mannen onze tent binnen te dringen, dat is zo eng… Ze hebben geen interesse in onze spullen, ze willen misbruik van ons maken.”

Door extreme droogte, orkanen, overstromingen en andere gevolgen van klimaatverandering, kunnen veel vrouwen niet meer in hun eigen huis wonen. Zo leven veel vrouwen en meisjes in vluchtelingenkampen, waar ze risico lopen op seksueel geweld.

Ook Sathi, een 14 jarig meisje in Bangladesh, woont in een vluchtelingenkamp nadat haar huis was overstroomd. Ze vertelt: “Ik kan ’s nachts niet slapen. Er is geen deur, alleen een plastic vel. Mijn moeder slaapt nooit. Ze maakt zich te veel zorgen om mij en mijn zus.”

2. Toename in kind huwelijken

Sarmin was 14 jaar toen haar dorp in Bangladesh overstroomde. Haar ouders raakten alles kwijt en hadden moeite om hun gezin te verzorgen. Ze hadden geen andere keus dan Sarmin uit te huwelijken aan een oudere man. Zo zou ze veilig zijn, genoeg eten krijgen en een kans op een beter bestaan.

“Veel arme ouders huwelijken hun dochters uit op jonge leeftijd. Sinds ik getrouwd ben ga ik niet meer naar school. Voor jonge meisjes is dit leven erg moeilijk.”

Wanneer arme gezinnen hun huis en eigendommen verliezen door een klimaatramp, kunnen ze hun gezin vaak niet meer onderhouden. Door hun dochter uit te huwelijken hoeven ze een kind minder te verzorgen. Ook geloven ze dat hun dochter dan een beter leven krijgt.

3. Meisjes worden van school gehaald

Adori is 13 jaar en woont in een klein dorpje in het noorden van Bangladesh. Elke dag loopt ze naar school, waarbij ze tot haar knieën in het water staat. Overstromingen in het gebied hebben ervoor gezorgd dat haar route naar school nauwelijks toegankelijk is. Elke dag moet ze een paar kilometer extra lopen, waardoor ze vaak lessen mist. Soms worden scholen door het extreme weer verwoest, of zijn ze lange tijd niet te gebruiken.

“Ik houd ervan om naar school te gaan,” vertelt Adori. “Normaal gesproken ga ik altijd en mis ik nooit een les. Maar afgelopen maand was onze school dicht door overstromingen. Dat vond ik jammer en ik miste het heel erg…”

Na de overstroming is de vader van Adori weggegaan om werk te zoeken in de stad, waardoor de werkdruk thuis is toegenomen. Daarom helpt Adori haar moeder met het huishouden en zorgt ze voor haar kleine broertje.

Als gevolg van een klimaatcrisis, worden meisjes vaak van school gehaald om mee te helpen in het huishouden. Zij zorgen dan vaak voor familieleden of helpen met andere huishoudelijke taken, zoals koken. School is dan geen prioriteit.

4. Verhoogd risico op overlijden en verwondingen

De 25 jarige Shefali omschrijft hoe het is om de overstromingen in Bangladesh te overleven: “Mijn zus was zwanger en ze beviel midden in het water. Ik was bij haar, maar er was verder geen hulp. Voor zwangere vrouwen is het onmogelijk om grote afstanden te zwemmen naar een veiliger gebied. Daarom blijven ze vaak thuis, maar dat is erg gevaarlijk.”

Vrouwen en meisjes zijn kwetsbaar tijdens klimaatrampen.

Door de traditionele rolverdeling zijn vrouwen vaak in of rondom het huis tijdens een ramp en blijven ze – ondanks gevaren – daar om voor kinderen, ouders en anderen te zorgen. Ook kunnen vrouwen soms niet vluchten door overstromingen of aardbevingen, omdat ze geen zwemles mogen volgen.

5. Afhankelijk van landbouw

Veel gemeenschappen in Afrikaanse landen produceren hun voedsel op een eigen stuk land. De ene helft van de oogst gebruiken ze zelf. De andere helft verkopen ze op de markt. Door aanhoudende droogte kunnen veel gemeenschappen geen voedsel meer verbouwen, waardoor ze geen eten, maar ook geen inkomsten meer hebben.

Dit is de realiteit voor Nafisa (20 jaar) uit Somaliland. Samen met haar gezin had ze meerdere dieren, die ze gebruikten om eten te produceren. Door het veranderende klimaat komen er steeds meer periodes van extreme droogte voor. Hierdoor is het land van Nafisa en haar gezin dor geworden en is hun vee gestorven. Als gevolg hebben ze geen voedsel en inkomsten meer.

“Ons leven was erg goed omdat we vee hadden,” zegt Nafisa. “We hadden eten, melk, boter en we konden producten verkopen. Nu hebben we niks meer. Dat is er moeilijk als je een kleine baby hebt.”

In veel gemeenschappen zijn de mannen het hoofd van het gezin en beheren de inkomsten en uitgaven. Daardoor zijn vrouwen financieel afhankelijk van mannen en hebben ze moeite te overleven als mannen hun verlaten of komen te overlijden.

In Bangladesh vertelt Shefali (25 jaar) over het voedseltekort na de overstromingen in 2017: “We zijn onze gewassen verloren en onze geit is verdronken. Ook zijn onze koeien ziek geworden. Mijn kinderen hebben een moeilijke tijd gehad door de overstroming. We hebben nu ook geen voedsel op voorraad. Het leven wordt elk jaar moeilijker na de overstromingen.”