Julia Wouters: “Mannen en vrouwen hebben niet dezelfde spelregels”

Dit interview is geschreven voor de nieuwsbrief Feministisch Leiderschap. Klik hier om meer te weten te komen over onze training en visie op Feministisch Leiderschap.

Julia Wouters is politiek duider, coach en auteur. Ze geeft trainingen en coachingsessies over hoe je je als vrouw staande kunt houden in de politiek en op de werkvloer. We spreken Julia over het feministische leiderschapsprincipe van de maand oktober: Respectvolle feedback.

Hoe ben je in deze feministische carrière terechtgekomen?

“Ik heb politicologie en journalistiek gestudeerd. Tijdens mijn studietijd kon ik al niet tegen onrecht; met alles wat ik doe probeer ik de wereld rechtvaardiger te maken. Toevalligerwijs kwam ik terecht in colleges van vrouwenstudies. Ik had geen beurs en werkte naast mijn studie om rond te komen, dus ik was te laat met het inschrijven voor keuzevakken, maar bij vrouwenstudies was nog plek. Het waren de jaren ‘90 en feminisme was een beetje dood: alle vrouwenrechten waren zogenaamd al behaald en er werd enkel nog gesproken over de seksuele revolutie.

“In één van die collegezalen werd op een gegeven moment de vraag gesteld: ‘Voel je je ‘s avonds onveilig op straat?’ Ik dacht: Duh, nogal wiedes. Ik besefte me dat ik het in mijn studies over internationale betrekkingen had over de schokkende onveiligheid voor vrouwen in het buitenland, maar de onveiligheid in mijn eigen land nam ik voor lief. Toen viel het kwartje dat de vrouwenemancipatie nog lang niet voltooid was, ook niet in Nederland. Ik begon me tegen dat narratief te verzetten; er was nog heel veel werk aan de winkel!”

Waar merk je aan dat de vrouwenemancipatie nog niet voltooid is?

“Op de universiteit zag ik dat de mensen die serieus nadachten over waar ze heen wilden vooral vrouwen waren. Mannen waren nog aan het spelen. Ook toen ik in de politiek ging werken waren er vrij veel vrouwen actief. Ik kwam zoveel vrouwen tegen met een sprankelende, creatieve en ambitieuze persoonlijkheid. Dat stemde me hoopvol.

“Toch merkte ik snel dat vrouwelijke politici niet met hetzelfde respect werden behandeld als hun mannelijke collega’s. Toen ik wegging uit de politiek in 2017 was het aantal vrouwen in de politiek at an all time low. Ik hoorde als redenen hiervoor dat vrouwen nou eenmaal minder ambitieus zijn, dat ze meer zorgtaken dragen en liever willen moederen. Ik voelde dat dat niet waar was. Ik ging onderzoek doen en schreef het boek ‘De Zijkant van de Macht’. Daarin wordt pijnlijk duidelijk dat we nog een lange weg te gaan hebben.”

Hoe neem je feminisme mee in je werk?

“Als politiek duider werk ik altijd met een feministische insteek. Als ik bijvoorbeeld Dilan Yeşilgöz ‘duid’ zeg ik erbij dat zij minder hard kan zijn dan haar mannelijke collega’s, want als vrouw kun je je dat niet permitteren. Mensen, of mannen eigenlijk, zullen bij elke feministische duiding zeggen dat het toch echt wel meevalt. Toch is het belangrijk om het te blijven herhalen, zodat zelfs die mensen op een gegeven moment herkennen dat seksisme een patroon is. Daarnaast geef ik lezingen en trainingen waarbij ik me vooral richt op vrouwen die de hele tijd horen dat ze zich moeten aanpassen.

“Er is een hele managementstroming die vrouwen aanleert hoe ze dingen moeten aanpakken door zich aan te passen aan de spelregels van mannen. Dat is gelul. Het zijn de welgemeende adviezen: je moet hard onderhandelen, je moet je eigen resultaten benoemen, je moet power language gebruiken in plaats van die zachte vrouwentaal, je moet je de kaas niet van het brood laten eten. Maar mannen en vrouwen hebben nou eenmaal niet dezelfde spelregels; van vrouwen wordt niet gepikt dat we keihard onderhandelen, dan ben je een bitch, geen teamspeler. Als je je successen benoemt ben je arrogant en als je te veel netwerkt denken mensen dat je met ze naar bed wil. Als vrouw moet je steeds nadenken: hoe navigeer ik langs al deze obstakels?”

Waarom is het principe ‘respectvolle feedback’ volgens jou belangrijk voor feministisch leiderschap?

“Ik ben blij dat jullie werken met de term ‘feministisch leiderschap’ in plaats van ‘inclusief leiderschap’ of iets anders algemeens. Diversiteit en inclusie is alleen nuttig als iedereen zijn/haar/diens politieke visie en perspectief ook echt kan meenemen. Respectvolle feedback is daar een essentieel onderdeel van. Niemand zal diens zienswijze helemaal in de volledigheid terugzien in alle besluiten die worden genomen, maar er is ruimte voor ieders input en ieders reactie op elkaar.

“Door respectvolle feedback hoog in het vaandel te hebben staan krijg je meer pluriformiteit. Elkaar de les willen lezen resulteert alleen in dat mensen niet naar elkaar willen luisteren. Ik vind dat je er in samenwerking altijd vanuit moet gaan dat de intenties van je medemens goed zijn bij gedrag dat misschien niet zo lekker valt. Dan kun je op een basis van vertrouwen met elkaar in gesprek gaan over de consequenties van dat gedrag. Dan is het aan degene die het gedrag vertoonde om verantwoordelijkheid te nemen.”

Voor sommige gemarginaliseerde mensen (mensen van kleur, mensen met een beperking, trans personen) is het best lastig om te vertrouwen op goede intenties. Zij hebben immers elke dag te maken met discriminatie. Is daar ook ruimte voor binnen feministische samenwerking?

“Jazeker. Als leider moet je soms gewoon je mond houden en heel goed luisteren. Als iemand altijd het gevoel heeft dat diegene nooit mag praten en niemand naar diegene luistert, kan ik me heel goed voorstellen dat het veel pijn doet om kritiek of feedback te krijgen. Mensen die een gemarginaliseerde positie in de samenleving hebben, kampen vaak met trauma door hoe zij door de samenleving zijn behandeld en benadeeld.

“Ik kan als coach mensen leren hoe zij zich kunnen navigeren door mensen die hen vanwege hun gender of ras minder serieus nemen, maar die jaren aan trauma en pijn die de maatschappij hen heeft aangedaan kan ik mensen niet afnemen. Samenwerken en discussiëren vanuit trauma is zelden effectief, maar tegelijkertijd moet er ruimte zijn voor emoties en de pijn die gemarginaliseerde mensen, vrouwen, mensen van kleur, met zich meedragen. Wij hebben dat, als maatschappij, die mensen wel aangedaan. Dat moet erkend worden.”