De vijfde onderhandelingsessie voor het VN verdrag Mensenrechten & Bedrijfsleven: kleine vooruitgang maar meer nodig voor krachtig, feministisch verdrag
Vorige week kwamen landen bijeen bij de Verenigde Naties in Genève om te onderhandelen over het verdrag ‘Mensenrechten en Bedrijfsleven’. Dit verdrag moet mensenrechtenschendingen door bedrijven voorkomen en tegengaan. Wanneer deze schendingen toch plaatsvinden zal het verdrag zorgen dat slachtoffers eerlijke toegang tot de rechtbank krijgen. Vorige week was de vijfde keer dat landen bij elkaar kwamen om te spreken over dit verdrag. Dit doen ze namelijk elk jaar in oktober. Zo komen ze elk jaar een stapje dichterbij het afsluiten van het verdrag. ActionAid was aanwezig om vrouwenrechten op de kaart te zetten.
Een grensoverschrijdend verdrag: een enorme kans voor vrouwenrechten
Juvience en Goodbye uit Zambia en Geiselle uit Guatemala waren ook in Genève om hun ervaringen te delen en om vrouwenrechten op de kaart te zetten bij de onderhandelingen. Eerder trokken deze mensenrechtenverdedigers door Nederland om ervaringen uit te wisselen met gedupeerden van gaswinning en mijnsluitingen in Groningen en Limburg. Ook gingen zij in gesprek met Nederlandse burgers over de nadelige gevolgen voor vrouwen van bedrijfsschendingen en spraken ze met Nederlandse beleidsmakers over een oplossing, zoals het VN verdrag. Nieuwsgierig? Bekijk de foto rapportage van deze Feminist Unite! tour.
Mensenrechtenschendingen door bedrijven hebben vaak ernstigere of specifieke gevolgen voor vrouwen. Bijvoorbeeld de vrouwen in gemeenschappen die naast een vervuilende mijn wonen en nu extra ver moeten lopen om water te halen, soms door een onveilig gebied. De kleine compensaties die zo’n mijn biedt zoals een baan, of financiële vergoeding, komen meestal alleen bij mannen terecht. Dit verdrag biedt een enorme kans om te zorgen dat overheden en bedrijven vrouwenrechten respecteren en om gendergelijkheid te bevorderen. Daarom pleiten ActionAid en een groep feministische organisaties, de feminists4bindingtreaty coalitie, ervoor dat vrouwen en hun rechten niet vergeten worden bij de onderhandelingen voor dit verdrag. Om het de onderhandelende overheden extra makkelijk te maken, heeft ActionAid een stappenplan ontwikkeld, om ervoor te zorgen dat dit verdrag vrouwenrechten beschermd.
Uitkomst van deze ronde aan onderhandelingen
De uitkomst van de onderhandelingen in één zin? Het was duidelijk dat de EU, haar lidstaten en andere landen dit jaar beter hun best deden voor de onderhandelingen dan voorgaande jaren. Toch is er veel meer nodig om te zorgen voor een krachtig, feministisch verdrag.
Eerder dit jaar luidden maatschappelijke organisaties de noodklok: de EU dreigde om niet meer mee te doen aan de onderhandelingen in Genève. Zorgwekkend, de EU kan als ‘s werelds grootste economische blok een groot verschil maken bij de onderhandelingen. Dat ze toch wél aanwezig waren, kwam onder andere door de inzet van Nederland. De EU stelde zelfs een aantal ‘verhelderende vragen’ om het verdrag voor uit te helpen. Ook andere Europese landen zoals Frankrijk, Spanje en België namen op deze wijze deel aan het proces.
Een verbetering ten opzichte van vorig jaar maar zeker niet voldoende. Terwijl landen zoals Zuid-Afrika, Cuba, Namibië en Brazilië duidelijk hun huiswerk hadden gedaan en met verbeteringen voor de verdragstekst kwamen, verschuilt de EU zich nog steeds achter het ‘onderhandelingsmandaat’. Dit mandaat houdt in dat ze toestemming moeten hebben van alle lidstaten om officieël mee te mogen onderhandelen voor het verdrag. Deze toestemming hebben ze op dit moment niet. Toch lijkt dit meer een kwestie van politieke wil, de EU heeft namelijk bij andere verdragen, zoals het ontwapenignsverdrag, wél zonder mandaat onderhandeld.
Landen zoals Nederland staan nu voor een keus: blijven ze wachten tot de EU een keer wakker wordt of gaan ze zelf aan de slag? Nederland is normaal gesproken een sterke medestander wanneer het aankomt op het beschermen van vrouwenrechten en een voorvechter van gendergelijkheid. Minister Kaag maakte SDG 5 (gendergelijkheid) zelfs een speerpunt van haar ontwikkelings- én handelsbeleid. Het is daarom jammer dat Nederland deze kans om gendergelijkheid te bevorderen laat lopen. Zeker omdat de noodzaak voor een oplossing wereldwijd hoog is, in Zambia, in Guatemala, voor de vrouwen in mijnbouwgemeenschappen. Gelukkig doen andere landen zoals Mexico, Namibië en Spanje beter hun best: zij pleitten tijdens de onderhandelingen voor het meenemen van vrouwenrechten in het verdrag. Een succesje voor de feministische coalitie!