We verruilen steeds vaker de auto voor een elektrische auto of e-bike. Lekker snel, lekker makkelijk en vooral lekker duurzaam. Het lijkt wel de utopie van de toekomst. Een utopie die een duistere realiteit met zich meebrengt voor heel veel mensen in het mondiale zuiden.
Want voor de accu’s van deze elektrische voertuigen zijn veel grondstoffen nodig, zoals o.a. mangaan. Mangaan wordt gewonnen in Zuid-Afrika en zit in windmolens, zonnepanelen, elektrische auto’s en e-bikes. En uit ons laatste onderzoek blijkt dat bij het mijnen hiervan mensenrechten stelselmatig geschonden worden en vrouwen de hardste klappen opvangen.
Activiste Matlhogonolo, die in Zuid-Afrika dichtbij zo’n mijn woont, weet dat maar al te goed »
Daarom moet Nederland als één van de grootste doorvoerlanden van mangaan verantwoordelijkheid nemen. Dat doen we door wetten in te voeren en te stoppen met roepen dat we te klein zijn om het verschil te maken, dat zijn we namelijk helemaal niet. Teken daarom nu de petitie »
Onze duurzame energietransitie mag niet ten koste gaan van vrouwenrechten of het milieu ergens anders in de wereld. Ja, we willen zorgen voor het klimaat, maar niet op die fiets! Laten we deze transitie in 1 keer goed aanpakken!
Bedrijven hebben nu geen enkele verplichting om vrouwenrechten of het milieu te respecteren. Dat is toch bizar?! Gelukkig ligt er in de Tweede Kamer een wetsvoorstel klaar (de Wet Verantwoord en Duurzaam Internationaal Ondernemen) dat bedrijven verantwoordelijk kan maken.
Laat nu aan het kabinet horen dat jij wilt dat deze wet er komt. Want vrouwenrechten moeten altijd gerespecteerd worden. Zo maken we onze duurzame producten écht duurzaam!
Ja, ik wil duurzame energie, maar niet ten koste van vrouwenrechten!
Matlhogonolo Mochware weet maar al te goed welke impact de mijnen kunnen hebben. Toen ze 18 was, verkrachtte een mijnwerker haar. “Ik droomde ervan om naar school te gaan en later kinderen te krijgen. Maar ik moest snel volwassen worden en zorgen voor mijn zieke moeder, mijn jongere broer en een kleine baby die ik eigenlijk niet wilde. Het was echt moeilijk.”
Matlhogonolo kwam al snel in aanraking met de door ActionAid gesteunde organisatie Mining Affected Communities United in Action. Ze werd verkozen om vrouwen uit de Noord-Kaap te vertegenwoordigen binnen de organisatie. “Ik leerde hoe mijnbouw onze gemeenschap beïnvloedt en over de schending van vrouwenrechten.”
Nu traint ze zelf actief vrouwen over o.a. financiële onafhankelijkheid en duurzame landbouw en helpt ze met het opzetten van tuintjes: “Ik probeer vrouwen te adviseren dat er niets zo krachtig is als onafhankelijkheid.”
Mangaan is een grondstof die veel voorkomt in de bodem van de Noordkaap in Zuid-Afrika. We vinden het terug in staal, batterijen voor elektrische fietsen en auto’s, windmolens en zonnepanelen. Allemaal producten die we hard nodig hebben in de strijd voor een beter klimaat.
Uit onderzoek van ActionAid blijkt dat bij het winnen van mangaan mijnbouwbedrijven de mensenrechten van de lokale bevolking grof schenden. Zo gebruiken zij het al schaarse drinkwater van de lokale bevolking, vergiftigen het overgebleven water en vervuilen de lucht met heftige en onaangekondigde explosies. Dit alles leidt tot ziektes als asbestose, tuberculose en longkanker. Ook de toename van seksueel geweld is een ernstig probleem. Met deze campagne willen we aandacht vragen voor deze misstanden en doen we een dringende oproep aan de e-bikeproducenten om hun productieketens misbruikvrij te maken.
Alles! Mangaan zit namelijk in bijna alle oplaadbare batterijen. En de vraag naar elektrisch rijden neemt razendsnel toe; elektrische auto’s, bezorg-, sport- en bakfietsen vliegen je bijna letterlijk om de oren. De overstap van brandstof naar elektrisch rijden kun je dus niet los zien van mangaan.
Vrouwen worden op een aantal manieren harder geraakt. Ten eerste wordt de grond vervuild, waardoor het aantal zieken rond mangaanmijnen toeneemt. De ziekenzorg komt bijna altijd op de schouders van vrouwen en meisjes terecht. Hierdoor kunnen zij niet naar school en niet werken.
Ten tweede neemt geweld tegen vrouwen enorm toe na de komst van een mijn. Veel vrouwen krijgen hiermee te maken. Ook belanden veel vrouwen gedwongen in de prostitutie.
Ten derde verliezen vrouwen vaker hun inkomen, omdat zij bijna nooit in de mijnen aan het werk kunnen. Dit terwijl de landbouw, waarvan veel vrouwen leven, moeilijker gemaakt wordt door landroof, vervuiling en meer. Kortom, een mijn in de buurt heeft voor vrouwen alleen maar negatieve gevolgen.
Nee, want elektrisch rijden is juist beter voor het milieu! Het is dus niet fout om elektrisch te rijden en we willen dit ook zeker niet ontmoedigen. Wel vinden we dat het label ‘duurzame fiets’ waardeloos is als er mensenrechten geschonden worden om die fiets te maken. Wij zijn een groot voorstander van e-bikes, maar niet ten koste van vrouwenrechten. ActionAid pleit dus niet voor minder elektrische fietsen en auto’s maar voor een harde aanpak van deze kwalijke praktijken. Maar bedrijven zouden dat ook prima kunnen zonder mensenrechtenschendingen in hun ketens toe te staan.
Eerlijk is eerlijk, in een e-bike zit natuurlijk minder mangaan dan in bijvoorbeeld de veel grotere accu van een elektrische auto. Maar het aantal e-bikes groeit ontzettend snel in Nederland. In 2021 alleen al werden er in Nederland meer dan een half miljoen elektrische fietsen verkocht en hun populariteit neemt alleen maar toe. Daarom is het ontzettend belangrijk dat we misstanden in de mangaanmijnen tegengaan, zodat iedereen in de toekomst zonder zorgen van hun e-bike kan genieten.
Wij willen dat er in Nederland een wet komt op internationaal maatschappelijk ondernemen (de zogenaamde IMVO-wet). Deze wet kan bedrijven wettelijk verplichten om problemen met milieu- en mensenrechtenschending in hun productieketens aan te pakken. Als de wet in Nederland wordt aangenomen dan geven we ook het goede voorbeeld voor een vergelijkbare wet op EU-niveau. Duitsland en Frankrijk gingen ons al voor.
We overhandigen deze petitie in september 2021 aan Kamerleden. Hiervan houden we je op de hoogte!
Wij voeren campagne en lobby voor de zichtbaarheid en aanpak van mensenrechtenschending bij mangaanmijnen. Ook doen we in samenwerking met ActionAid Zuid-Afrika onderzoek naar de feiten achter deze misstanden. Daarnaast werken we intensief met de vrouwen zelf samen, door onder andere trainingen te regelen en kennis te delen om hen weerbaar te maken en voor zichzelf op te komen.
Nederland is een van de grootste importeurs van Zuid-Afrikaans mangaan. Ons land staat zelfs in de wereld top drie. Daarom heeft Nederland een extra grote verantwoordelijkheid. We moeten inzetten op een nationale én een Europese wet die de aanpak van milieu- en mensenrechtenschending verplicht stelt.
Jouw stem is van onschatbare waarde. Je kunt er drie dingen mee doen:
Elke handtekening versterkt onze eis om mensenrechtenschending in productieketens zoals die van mangaan aan te pakken, waardoor onze e-bikes vrij worden van uitbuiting en geweld van vrouwen in Zuid-Afrika.